Gogić: Gradonačelnici na severu sprovodili mandate u ograničenom kapacitetu

Politikolog Ognjen Gogić ocenjuje da su albanski gradonačelnici, izabrani pre dve godine u opštinama na severu Kosova, svoje mandate sprovodili u ograničenom kapacitetu jer lokalne samouprave nikada nisu postavile potreban kadrovski potencijal nakon što su Srbi dali otkaze u opštinskim službama. Navodi i da je, sa izuzetkom Severne Mitrovice, delovalo da oni oklevaju da preduzimaju mere za koje se znalo da bi naišle na protivljenje Srba koji u tim opštinama čine većinu.

Opština Severna Mitrovica je, po njegovom mišljenju, bila najkontroverznija po odlukama koje su donosili ne samo gradonačelnik, nego i odbornici, odnosno Skupština Opštine. 

„Oni su donosili odluke koje su nailazile na protivljenje lokalnog stanovništva. To se pre svega odnosi na stavljanje određenih nepokretnosti koje pripadaju Opštini na raspolaganje organima centralne vlasti, kao što su recimo neke zgrade prepuštene Ministarstvu unutrašnjih poslova Kosova uprkos tome što su se Srbi tome protivili. Takođe, sve opštine su načinile neke simbolične korake, kao što su recimo promene znamenja, zastava, grbova koji su bili istaknuti na njihovim zgradama i to jeste iritiralo lokalno stanovništvo. Ali s druge strane te opštine su i pokušavale da se donekle dodvore nekim merama i lokalnom stanovništvu, ali i zapadnoj međunarodnoj zajednici, recimo, time što su dodeljivale socijalnu pomoć i finansijsku podršku raznim kategorijima stanovništva, kako bi pokazali neku vrstu dobre volje“, navodi Gogić. 

U opštini Severna Mitrovica, kako dodaje, bilo je odluka o komunalnom redu i infrastrukturnih projekata koji su nailazili na mešovite reakcije stanovništva, pa su neke prihvaćene kao dobrodošle, a druge shvaćene kao provokacije, poput drugačijeg definisanja rada ugostiteljskih i trgovinskih objekata ili odluka o radovima na saobraćajnicama. 

„Generalno, Srbi su u prvoj godini pokazivali vidno nezadovoljstvo činjenicom što su gradonačelnici iz albanske zajednice, dok se druge godine, nakon referenduma koje su Srbi bojkotovali, to nije toliko manifestovalo. Naučili su da žive sa tim“, kaže Gogić i ocenjuje da ove lokalne samouprave, ni u vreme dok su Srbi njima upravljali, a i kasnije, nikada nisu profunkcionisale na pravi način. 

Zbog toga će, smatra, kada se promeni lokalna vlast posle izbora koji se očekuju u oktobru zadatak biti da se uloži ozbiljan napor kako bi se u ovim lokalnim samoupravama izgradili i kadrovski i stručni kapaciteti kako one radile u korist građana. 

Gogić smatra da će stranke koje dolaze iz albanske i bošnjačke zajednice sigurno nastaviti da mobilišu svoje pristalice i da će na izborima u oktobru probati da zadrže vlast ili da u što većoj meri ostanu zastupljene u skupštinama opština na severu Kosova. 

„Bez obzira na brojnost koju Srbi imaju u tim opštinama, posebno ukoliko budu podeljeni i ukoliko budu nastupali u više kolona, neće biti lako da povrate vlast. S druge strane, odvija se i proces promene prebivališta jer jedan broj pripadnika albanske i bošnjačke zajednice, koji nisu tu ranije živeli, prijavljuje prebivališta u ovim opštinama. To je legitimno i ne može da se zaustavi ako oni imaju gde da se prijave, a to doprinosi promeni demografske strukture tih opština. Vodiće se borba za njihov izlazak na izbore, a u Severnoj Mitrovici se pokazalo da su ove zajednice vrlo vitalne politički gledano, i albanska i bošnjačka, pa i romska. Tako da će Srbi morati ozbiljno da shvate taj proces povratka u institucije“, navodi on.

Istovremeno ukazuje i da će uoči lokalnih izbora nadležne institucije blagovremeno morati da odgovore na pravnu dilemu da li za skupštine opština Zvečan i Leposavić treba da se raspišu izbori.

„Zakonodavstvo Kosova predviđa da se izbori za gradonačelnike održavaju fiksno, na četiri godine, bez obzira na to da li su u međuvremenu održani vanredni izbori. Kada je reč o skupštinama opština, to nije slučaj i tu ne postoji sila zakona koja kaže da njima prestaje mandat svake četiri godine, a 2023. godine imali smo lokalne izbore u opštinama Zvečan i Leposavić, dok su u opštinama Zubin Potok i Severna Mitrovica kandidati iz albanskih stranaka preuzeli mandate Srba i tu nije sporno da se ide na nove lokalne izbore. Ali, izbori za odbornike u Zvečanu i Leposaviću su upitni i to može da bude potencijalni izvor krize jer postoji pravna praznina i ne postoji pravno rešenje za tu dilemu“, ukazuje Gogić.