Kumanovski sporazum 22 godine posle: Dokaz kapitulacije ili dokaz mira

Na današnji dan pre 22 godine, potpisivanjem sporazuma o vojno-tehničkoj saradnji, poznatog kao Kumanovski sporazum, završeno je NATO bombardovanje Savezne Republike Jugoslavije.

Posle 78 dana NATO bombardovanja SRJ i pet dana pregovora, na vojnom aerodromu u blizini Kumanova 9. juna 1999. u 23.45 sati Vojno-tehnički sporazum (VTS) potpisali su general-pukovnik Vojske Jugoslavije Svetozar Marjanović, policijski general Obrad Stevanović i britanski general Majkl Džekson.

Kumanovski sporazum je neprimenjiv bez Rezolucije Saveta bezbednosti UN 1244, usvojene 10. juna 1999. godine i može se tumačiti jedino kao celina ukupno četiri dokumenta.

Osim VTS i Rezolucije 1244, to su dokument Ahtisari-Černomirdin i odluka Skupštine Srbije koja ga je prihvatila.

Ključne odredbe Vojno-tehničkog sporazuma su podrazumevale prekid dejstava NATO snaga na SRJ, povlačenje Vojske Jugoslavije i policije Republike Srbije sa prostora Kosova za 11 dana, uspostavljanje zone bezbednosti od administrativne granice sa Kosovom unutar teritorije Srbije i Crne Gore pet kilometara na kopnu i 25 u vazduhu, obavezu Kfora da razoruža OVK.

Istovremeno sa povlačenjem vojske i policije sa Kosova, počeo je ulazak vojne misije NATO - Kfora i svojevrsna trka između vojnika Rusije, koji su bili stacionirani u Bosni i Hercegovini, i trupa NATO-a stacioniranih u Albaniji i Makedoniji.

Na Kosovo je prvo je stiglo 180 do 200 vojnika Ruske Federacije sa obeležijima Kfora iz sastava mirovnih snaga UN Sfora u Bosni.

Jedinica vojnika iz Rusije sa pet džipova, jednim vozilom za veze, 16 oklopnih transportera i 23 kamiona ušla je u Prištinu pred ponoć 11.6.1999. gde su ih sačekali Srbi iz Prištine, a 12. juna, u 1.30 časova ruski konvoj je nastavio prema Кosovu Polju i prištinskom aerodromu Slatina.

General Vesli Klark je naredio britanskom Generalu Džeksonu, komandantu Kfora, da presretne Ruse i onemogući njihovo zauzimanje aerodroma, što je dovelo do zatezanja situacije i incidenta na aerodromu Slatina.

Istog jutra, posle pet časova, sa teritorije Makedonije na Kosovo su prvi ušli britanski vojnici. Granicu su kod mesta Blace, sa šest transportnih helikoptera, prešli britanski padobranci i pripadnici specijalne jedinice Gurke, a neposredno zatim ušle su kolone britanskih i francuskih vojnih vozila.

Prvi kontingent od oko 800 nemačkih vojnika u sastavu Kfora ušao je oko podneva istog dana sa makedonske teritorije kod Blaca, zajedno sa britanskim trupama, dok su pripadnici italijanskih snaga ušli u noći između 14. i 15. juna u Peć, a nemački kontingent Kfora u Orahovac.

Vojska Jugoslavije je napustila Prištinu 16. juna, u konvoju od pedesetak teretnih i putničkih vozila, a njihov odlazak nadgledali su predstavnici mirovnih snaga UN, čija su oklopna vozila bila na čelu i začelju kolone.

I posle 22 godine Kumanovski sporazum se tumači različito, kao dokaz kapitulacije SRJ ili kao dokaz mira i kao istorijski dokument.