Gero: Drafti europian i AKS do të dërgohet në Gjykatën Kushtetuese, mbyllja e njëanshme e institucioneve paralele në kundërshtim me marrëveshjet

Në një intervistë për Kosovo online, ambasadori i Francës në Kosovë, Olivier Gero, ka folur për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, AKS, situatën në katër komuna në veri të Kosovës dhe zgjedhjet lokale, por edhe urën kryesore në Ibër dhe roli i Francës.

I pyetur se si do t'i vlerësonte marrëdhëniet aktuale mes Francës dhe Kosovës, Gero thekson se asgjë nuk ka ndryshuar në "përkrahjen e vendosur dhe vendimtare të Parisit për pavarësinë dhe sovranitetin e Kosovës".

“Kthimi i Francës në KFOR dëshmon për përkushtimin tonë për stabilitetin e rajonit dhe veçanërisht të Kosovës. Kemi kontakte të rregullta të nivelit të lartë me presidenten Osmani dhe kryeministrin Kurti, i cili së fundi vizitoi Parisin për një forum bilateral ekonomik dhe ku kishte një takim me z. Benjamin Haddad, zëvendësministër për Evropën e Francës sapo ka hapur një Instituti Kulturor në Prishtinë, i cili do të punojë jo vetëm në Prishtinë, por në të gjithë territorin e Kosovës (AFD) (Agjencia Franceze për Zhvillim). Mbështetja e disa projekteve kyçe të zhvillimit të vendit dhe integrimit të tij evropian; Shpresoj se marrëdhëniet mes Francës dhe Republikës së Kosovës do të jenë të mira dhe në rritje, pavarësisht nga dallimet që kemi për dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë me ndërmjetësimin e BE-së” thotë Gero.

Kosova kohët e fundit ka lejuar importin e mallrave serbe, por vetëm përmes Merdarit, prandaj kalojnë shumë pak kamionë. Çfarë duhet bërë për të mbajtur të gjitha vendkalimet të hapura?

Mirëpresim vendimin e Qeverisë së Kosovës për lejimin e importit të mallrave serbe përmes pikës kufitare Merdarë. Situata në kufi nuk është tërësisht e kënaqshme, për shkak të kontrolleve të shtuara të sigurisë që shkaktojnë pritje të gjata në kufi. Duhet të hapen më shumë pika kalimi dhe të gjitha pengesat, duke përfshirë barrierat jodoganore, duhet të hiqen ose zbuten, në përputhje me obligimet e Kosovës në CEFTA. Krijimi i një tregu të integruar rajonal është mënyra më e mirë që ekonomitë rajonale të përgatiten për integrimin e tyre evropian.

Ju disa herë keni deklaruar se jeni kundër lëvizjeve të njëanshme të drejtuara kundër komunitetit serb, por Qeveria e Kosovës vazhdon të njëjtën gjë. Çfarë mund të bëjë bashkësia ndërkombëtare për të ndihmuar komunitetin serb në Kosovë?

Në çdo rast ju kujtojmë preokupimin tonë me lëvizjet e njëanshme të Qeverisë së Kosovës, duke inkurajuar lëvizje pozitive që do të ndihmonin përparimin në rrugën e normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe do të mundësonin përparimin e Kosovës në rrugën e integrimeve evropiane. Në veçanti theksojmë rëndësinë që Kosova të dërgojë draft-statutin evropian të Asociacionit të Komunave me shumicë serbe për shqyrtim në Gjykatën Kushtetuese. Me kolegët tanë nga Quinta dhe BE, ne jemi veçanërisht të kujdesshëm në lidhje me lëvizjet e reja të mundshme të njëanshme me ndikime potencialisht serioze në popullatën serbe, veçanërisht në fushën e shëndetësisë dhe arsimit.

Dialogu duket se është në ngecje. Çfarë duhet të bëjnë Kosova dhe Serbia për të rifilluar dialogun?

Në një kontekst shumë të pasigurt ndërkombëtar, i cili karakterizohet nga vazhdimi i luftës së agresionit të Rusisë kundër Ukrainës dhe stabiliteti thellësisht i kërcënuar në Lindjen e Mesme, normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë mbetet sfidë e planit të parë dhe çështje e sigurisë evropiane. Franca mbështet fuqimisht përpjekjet e ndërmjetësimit evropian. Marrëveshja e Brukselit dhe Aneksi i Ohrit duhet të zbatohen sa më shpejt nga të dyja palët. Këto marrëveshje janë ligjërisht të detyrueshme dhe zbatimi i tyre është përfshirë në kapitullin 35 të negociatave të anëtarësimit me Serbinë, si dhe në zbatimin e Marrëveshjes së Asociimit dhe Stabilizim të Kosovës dhe zbatimi i tyre do të jetë vendimtar për integrimin evropian të Serbisë dhe Kosovës.

Sa i përket Kosovës, presidenti francez disa herë ka rikujtuar se presim që Qeveria e Kosovës ta dërgojë draft-statutin e Asociacionit të Komunave me shumicë serbe të hartuar nga BE-ja për shqyrtim në Gjykatën Kushtetuese. Sipas marrëveshjeve të Brukselit të vitit 2013 dhe 2015, krijimi i Asociacionit kishte për qëllim integrimin e strukturave paralele serbe në kornizën ligjore të Kosovës. Fatkeqësisht, ende nuk është krijuar dhe mbyllja e njëanshme e strukturave paralele është në kundërshtim me këto marrëveshje.

Kur është fjala për Serbinë, gjatë takimit me presidentin Vuçiq, presidenti francez ka kujtuar vazhdimisht se autorët e sulmit në Banjskë duhet të dalin para drejtësisë, përfshirë edhe Milan Radoiçiqin. Edhe Serbia duhet të zbatojë obligimet e saj në kuadër të dialogut.

Cili është qëndrimi juaj për hapjen e urës kryesore në Ibër?

Ura është e hapur për këmbësorët. Çdo ditë njerëzit kalojnë urën, në të dy drejtimet. Çështja është nëse është e nevojshme, apo e dobishme apo e mbështetur nga popullata, hapja e saj për trafikun automobilistik. Për të parandaluar rreziqet e sigurisë, hapja eventuale e urës Ibro për veturat duhet të diskutohet në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja, siç ka qenë deri më tani, duke marrë parasysh vlerësimin e sigurisë së EULEX-it dhe KFOR-it.

Për të qetësuar situatën në veri të Kosovës, a është e nevojshme që serbët të kthehen sa më parë në institucione, por edhe serbët të kthehen në policinë e Kosovës në veri dhe në çfarë mënyre mendoni se do të ishte më mirë ta bëni këtë?

Vendimi për dorëheqje kolektive nga të gjitha institucionet e veriut rezultoi i dëmshëm jo vetëm për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, por edhe për vetë popullatën serbe. Po kështu, bojkoti i zgjedhjeve në 2023 dhe 2024 çoi në stagnim të mëtejshëm dhe nuk mund të mos na vjen keq për këtë. Megjithatë, është një hap pozitiv që Serbia bëri thirrje për pjesëmarrjen e serbëve të Kosovës në zgjedhjet në Kosovë dhe riintegrimin e tyre në të gjitha institucionet e Kosovës që u larguan në vitin 2022. Tani presim që Kosova të mundësojë riintegrimin e tyre në përputhje me marrëveshjet nga dialogu dhe respektimin e kuadrit të vet ligjor. Ne veçanërisht inkurajojmë qeverinë e Kosovës që të vazhdojë me rekrutimin e kadetëve serbë në polici dhe askush nuk duhet t'i dekurajojë ata. Ne inkurajojmë të gjithë qytetarët serbë të Kosovës që të aplikojnë për pozita të postuara ose të kthehen në institucione nëse munden brenda kornizës aktuale rregullative. Ne inkurajojmë Qeverinë e Kosovës që të bëjë gjithçka që është në fuqinë e saj për të siguruar një përbërje proporcionale të administratës publike, gjë që aktualisht nuk është kështu. Presim zgjedhje të reja lokale, sa më shpejt që të jetë e mundur, në mënyrë që edhe qytetarët serbë të Kosovës në katër komunat veriore të gëzojnë qeverisje plotësisht legjitime lokale.

Organizata të shumta joqeveritare serbe kanë shprehur pakënaqësi me punën e disa institucioneve ndërkombëtare në Kosovë, përkatësisht me mungesën e mbrojtjes së komunitetit serb. Si e shikoni atë?

EULEX-i ka mbështetjen tonë të plotë. EULEX-i e kryen misionin e tij monitorues për kënaqësinë tonë, duke pasur parasysh mandatin dhe burimet e tij. Ndërsa ne e kuptojmë zhgënjimin e disave, ne besojmë në bashkëpunimin ndërmjet misioneve ndërkombëtare, përfshirë EULEX-in, dhe të gjitha palëve të interesuara.