Gjuriq në Këshillin e Sigurimit: Situata në Kosovë po përkeqësohet, ndërsa serbët po paguajnë çmimin

Ministri i Punëve të Jashtme të Serbisë, Marko Gjuriq, theksoi sonte se situata në terren në Kosovë po përkeqësohet dhe se serbët po paguajnë çmimin. Gjuriq, gjatë një seance të Këshillit të Sigurimit të OKB-së për Kosovën, tha se regjimi i Albin Kurtit duhet të ndalet në misionin e vet të vetëshpallur se “serbët duhet të vuajnë dhe të paguajnë”. Ai theksoi gjithashtu se parimet ndërkombëtare duhet të respektohen në mënyrë të barabartë dhe të qëndrueshme, dhe se dialogu mbetet e vetmja rrugë e qëndrueshme përpara, por që duhet të bazohet në besim.

Gjuriq falënderoi Sekretarin e Përgjithshëm të OKB-së, Antonio Guteresh, si dhe përfaqësuesen speciale të Sekretarit të Përgjithshëm dhe shefen e UNMIK-ut, Karolin Ziade, për përpjekjet e tyre të vazhdueshme në zbatimin e mandatit që i është besuar UNMIK-ut me Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së.

“Shteti i Serbisë mbetet i qartë dhe i qëndrueshëm në qëndrimin e tij: ne e mbështesim fuqishëm praninë e vazhdueshme dhe angazhimin e plotë të UNMIK-ut. Pas më shumë se 25 vjetësh, mandati i kësaj misioni ende nuk është përmbushur, ndërsa sfidat në terren po bëhen gjithnjë e më komplekse dita-ditës. Roli i UNMIK-ut nuk është vetëm i rëndësishëm – është i domosdoshëm”, theksoi Gjuriq.

Ministri theksoi se parimet ndërkombëtare duhet të respektohen në mënyrë të barabartë dhe të vazhdueshme.

“Në vitin në të cilin festojmë 80-vjetorin e themelimit të kësaj organizate më të madhe botërore dhe miratimin e aktit më të rëndësishëm të saj – Kartës së Kombeve të Bashkuara, besoj se të gjithë duhet të pyesim veten nëse sot jemi më afër apo më larg synimeve që kemi vendosur së bashku. Shpeshherë kemi rastin të dëgjojmë në këtë godinë deklarata për nevojën dhe rëndësinë e respektimit të plotë të Kartës së OKB-së dhe veçanërisht parimeve që garantojnë mbrojtjen e sovranitetit dhe integritetit territorial të shteteve të njohura ndërkombëtarisht. Unë jam krenar që jam përfaqësues i një vendi që është i përkushtuar vazhdimisht për të respektuar Kartën e OKB-së dhe parimet e saj themelore, duke përfshirë domosdoshmërinë e respektimit të integritetit territorial dhe sovranitetit si të tij ashtu edhe të të gjitha shteteve të tjera anëtare të OKB-së. Prandaj, është e natyrshme që ne presim që këto rregulla të zbatohen për të gjitha shtetet anëtare dhe të zbatohen njësoj për të gjithë, përfshirë Serbinë”, tha Gjuriq.

Ai është i bindur se të gjithë janë të vetëdijshëm për pasojat e precedentit të krijuar në vitin 2008 me shpalljen e njëanshme të pavarësisë së Kosovës.

“Ne paralajmëruam me kohë se, pasi të shkelen parimet e së drejtës ndërkombëtare, çështja është se si të dalim nga ky ‘rreth vicioz’. Çdo shtet mund të ketë 'Kosovën' e saj. Dhe, në të vërtetë, që nga viti 2008, ne kemi parë një numër në rritje të situatave në të cilat vihen në pikëpyetje statuset e rajoneve, krahinave dhe territoreve të ndryshme të shteteve anëtare sovrane të kësaj organizate. Pas precedentit të Kosovës, pikërisht ky Këshill i Sigurimit ishte i mbingarkuar me trajtimin e pasojave të atij precedenti”, tha shefi i diplomacisë serbe.

Gjuriq theksoi posaçërisht se situata në terren, në Kosovë, po përkeqësohet dhe se serbët po e paguajnë çmimin, duke e ilustruar këtë vetëm me një nga seria e incidenteve që, tha ai, paraqet një model shqetësues dhe të rrezikshëm që reflektohet në fjalët e Albin Kurtit se "serbët duhet të vuajnë dhe të paguajnë".

Ai numëroi se në muajt e fundit Prishtina ka përshkallëzuar fushatën e shpërbërjes sistematike të institucioneve serbe në mbarë Kosovën, të cilat nuk janë vetëm veprime simbolike, por kanë pasoja direkte, të dhimbshme ditore për njerëzit, duke pasur parasysh se janë hequr pagat, pensionet dhe ndihmat sociale për mijëra familje serbe, dhe mjetet themelore të mbijetesës së shumë serbëve janë vënë në rrezik.

"Më 15 janar të këtij viti, ishim dëshmitarë të përpjekjeve të koordinuara të Prishtinës për të mbyllur institucionet serbe në Fushë Kosovë, Graçanicë, Lipjan, Hoçë e Madhe, Rahovec dhe në enklavat e tjera në jug të Ibrit. Kjo nuk ishte vetëm një provokim politik – ishte një përpjekje e qëllimshme për të fshirë identitetin kolektiv të serbëve në ato zona. Është e vështirë të imagjinohet që dikush mund të mendojë se veprime të tilla janë në përputhje me dialogun apo pajtimin. Vetëm disa javë më vonë, më 21 shkurt, qendrat për punë sociale në katër komunat me shumicë serbe në veri u mbyllën me forcë, duke i lënë mbi 1.500 individë në nevojë pa qasje në shërbime themelore. Si mund të flasim seriozisht për normalizim apo ndërtim të besimit në rrethana të tilla?", pyeti Gjuriq.

Shembujt që ai përmendi, shtoi ai, risjellin pyetjen që shtrohet për 12 vjet - kur do të themelohet Bashkësia e Komunave Serbe.

"Përgjigja, siç u bë e qartë nga veprimet e Kurtit, është se nuk ka vullnet politik në Prishtinë për të përmbushur këtë detyrim ligjërisht të detyrueshëm. Në vend të kësaj, ne shohim një strategji etno-nacionaliste të ndërtuar për të futur frikë, frikësim dhe izolim. Ajo që po dëshmojmë nuk është e rastësishme - është përmbushja e drejtpërdrejtë e premtimit të vetë Albin Kurtit. Në shtator 2023, ai deklaroi se 'serbët do të duhet të vuajnë dhe të paguajnë'. Këto fjalë nuk janë thjesht retorikë. Janë bërë politikë. Dhe pasojat e tyre po shpalosen para syve tanë”, paralajmëroi Gjuriq.

Ai ka thënë se e njëjta strategji ka qenë thelbi i fushatës zgjedhore të Kurtit para zgjedhjeve të 9 shkurtit, pasi kushtet për pjesëmarrjen e serbëve nuk kanë qenë të lirë apo të ndershme.

Do të ishte e vështirë, thotë ai, të përshkruheshin ato zgjedhje si të lira dhe të ndershme në çdo kuptim.

Ai përkujtoi se rezultatet zyrtare të zgjedhjeve në Kosovë nuk u shpallën për më shumë se një muaj, kinse për shkak të një gabimi softuerik, kështu që në fund praktikisht iu hoq një mandat parlamentar që me të drejtë i takonte një përfaqësuesi serb.

"Kjo është bërë përmes pjesëmarrjes së orkestruar të shqiptarëve etnikë për të votuar për një përfaqësues të zgjedhur nga Kurti, duke i mundësuar atij kandidati të fitojë jo përmes mbështetjes së komunitetit serb, siç e përcakton Kushtetuta, por kryesisht përmes votave të shqiptarëve. Për ta bërë paradoksin edhe më të qartë – kur në vitet e kaluara kanë ndodhur raste të ngjashme, kur serbët supozohej se kishin votuar për kandidatë nga komunitete të tjera, ato zgjedhje janë anuluar shpejt. Kjo lojë me sistemin e votimit dhe praktikat e tilla minojnë jo vetëm integritetin demokratik, por edhe besimin në institucionet që duhet të garantojnë drejtësi dhe përfaqësim për të gjitha komunitetet. Ne tashmë e kemi parë këtë model të njëjtë, i cili pasqyrohet qartë në shkeljen flagrante të nenit 96, paragrafi 5 i të ashtuquajturës 'Kushtetutë e Kosovës'. Me emërimin e përfaqësuesve në qeverinë e mëparshme të ashtuquajtur të Kosovës pa mbështetjen legjitime zgjedhore të komunitetit serb, është shkelur qartë vetë fryma e nenit 96, paragrafi 5. Kjo dispozitë nuk ishte menduar për të përmbushur kuotat etnike në letër, por për të garantuar pjesëmarrjen e vërtetë politike të komuniteteve pakicë në institucionet e Prishtinës. Ligji ishte i qartë, por u la anash për përfitime politike,"tha Gjuriq.

Ministri tha gjithashtu se regjimi i Kurtit kohët e fundit ka nisur një fushatë të gjerë të persekutimit të serbëve të shquar në Kosovë për pjesëmarrje në protestat në fund të vitit 2022, pavarësisht garancive me shkrim të dhëna nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës në dhjetor 2022, me garanci se asnjë serb nuk do të arrestohet apo ndiqet penalisht për pjesëmarrje në ato demonstrata.

Në të kundërtën, vuri në dukje Gjuriq, 37 serbë u ndaluan arbitrarisht nën këto akuza.

“Jemi dëshmitarë të një treguesi tjetër të qartë se Kurti është i vendosur të zbatojë fjalët e tij se “serbët do të duhet të vuajnë dhe të paguajnë”, nënvizoi ministri.

Ai po ashtu ka thënë se prej ardhjes së Kurtit në pushtet, 20 për qind e serbëve të mbetur janë larguar nga Kosova, ndërsa numri i sulmeve ndaj serbëve është rritur për më shumë se 50 për qind. Ai gjithashtu deklaroi se më shumë se 200,000 serbë janë zhvendosur që nga viti 1999 dhe më pak se dy për qind kanë arritur të kthehen.

"Kjo nuk është vetëm një statistikë. Ky është një dënim i ashpër i realitetit në terren - një realitet ndaj të cilit shumë shpesh reagohet me heshtje shurdhuese," tha Gjuriq.

Ai rikujtoi se që nga vendosja e pranisë ndërkombëtare në Kosovë janë shënuar 9.530 incidente të motivuara etnikisht, dhe se vetëm gjatë periudhës raportuese kanë ndodhur 63 incidente të tilla, prej të cilëve në 25 raste janë përfshirë drejtpërdrejt pjesëtarë të Policisë së Kosovës.

“Në katër prej këtyre rasteve, janë sulmuar fëmijë. Trembëdhjetë të rinj janë ndaluar dhe janë nënshtruar dhunës fizike. Çfarë mesazhi po u dërgojmë gjeneratave të ardhshme? Çfarë të ardhmeje po krijojmë? Në shtëpinë e Millica Mihajlloviq, një nëne e vetme nga Zveçani, është kryer një bastisje, ndërsa djalit të saj i është kërcënuar jeta nga ata që duhet të zbatojnë ligjin. A është kjo realiteti i ri që po u imponohet serbëve në Kosovë dhe Metohi? Sepse, siç e shohim ne, kjo nuk është bashkëjetesë. Kjo është shtypje," u shpreh qartë Gjuriq.

Ai theksoi se për serbët, Kosova nuk është vetëm 13 përqind e territorit.

“Ajo është vetë zemra e asaj që jemi ne. Ajo është shtëpia e manastireve tona më të shenjta, selia e Kishës sonë dhe themeli i identitetit tonë. Është e papranueshme që Patriarkut të Kishës Ortodokse Serbe t’i mohohet e drejta për të vizituar Patriarkanën e Pejës në Evropën e shekullit XXI, pavarësisht pranisë së mijëra përfaqësuesve ndërkombëtarë. A është kjo pamja e një demokracie moderne dhe multietnike në të cilën dëshiron Prishtina që bota të besojë? Apo është kjo një iluzion i përgatitur me kujdes? Ajo që Kurti po u bën serbëve në Kosovë dhe Metohi nuk është një akt kujdesi ndaj qytetarëve. Kjo është një hakmarrje etnike e qëllimshme, e menduar dhe sistematike," theksoi ministri Gjuriq.

Ai theksoi gjithashtu se dialogu mbetet e vetmja rrugë e qëndrueshme përpara, por ai duhet të bazohet në besim.

“Pamja që ju paraqita sot është e zymtë. Në rrethana të tilla, është e vështirë të flitet për ndërtimin e besimit, që është, do të pajtoheni, parakusht për çdo dialog – përfshirë edhe dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Ne besojmë se në këtë moment nevojitet një energji e re, një forcë e re që do t’i japë jetë dialogut, i cili prej kohësh nuk ka sjellë përparim të vërtetë apo rezultate. Në këtë drejtim, përfaqësuesi i ri i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun mes Beogradit dhe Prishtinës nuk ka një detyrë të lehtë, por ka mbështetjen tonë të plotë për të bërë gjithçka që është në fuqinë e tij për të vendosur besimin e domosdoshëm mes të gjitha palëve në këtë proces,” tha Gjuriq.

Ai vlerësoi se rruga më e mirë për “ringjalljen” e dialogut është ndërtimi i besimit të shumënevojshëm përmes bashkëpunimit ekonomik dhe lidhjes infrastrukturore, krahas përpjekjeve paralele për zbatimin e të gjitha obligimeve të marra deri tani.

Ai po ashtu përmendi se roli i Bashkimit Evropian, SHBA-së dhe partnerëve të tjerë në periudhën e ardhshme do të jetë vendimtar, prandaj bëri thirrje për angazhim më të fortë, në mënyrë që të vazhdojë dialogu dhe të gjendet një kompromis.

Serbia, si më parë, do të përpiqet të jetë një partner konstruktiv dhe i besueshëm në dialog, dhe përfaqësuesi special i Bashkimit Evropian, Peter Sorensen, mund të llogarisë në bashkëpunimin e plotë të Beogradit, nënvizoi Gjuriq.

“E gjithë kjo për të cilën fola sot duhet të jetë një alarm për komunitetin ndërkombëtar. Regjimi i Kurtit duhet të ndalet në misionin e tij të vetëshpallur se serbët duhet të vuajnë dhe të paguajnë”, tha kreu i diplomacisë serbe.

Ai bëri thirrje Këshillit të Sigurimit që të reagojë seriozisht për të parandaluar dëmin e parikuperueshëm ndaj mbijetesës së serbëve në territorin e Kosovës, si dhe destabilizimin e të gjithë rajonit.

“Ju siguroj se Serbia mbetet e përkushtuar qartë ndaj ndërtimit të paqes dhe stabilitetit, si në Kosovë dhe Metohi, ashtu edhe në të gjithë rajonin. Pavarësisht se çfarë mendojnë disa dhe si zgjedhin të veprojnë, jam i bindur se dialogu nuk ka alternativë. Besoj se edhe ju ndani këtë mendim me mua. Serbia do të jetë gjithmonë në anën e dialogut. Megjithatë, nuk duhet të harrojmë se 'di' në fjalën dialog nënkupton pjesëmarrjen e dy palëve," përfundoi ministri Gjuriq.