Jovanović: Na Sretenje se sećamo ljudi koji su svoje živote upregli u napredak srpskog naroda

Srbija danas slavi Dan državnosti, a istoričar Luka Jovanović kaže za Kosovo onlajn da Sretenje kao nacionalni i državni praznik treba posmatrati kao praznik jakog nacionalnog utemeljenja koji obeležava dva značajna događaja u procesu formiranja srpske državnosti 19. i 20. veka.

Kako ukazuje, retki su narodi na svetu koji u jednom danu, obeležavaju dva značajna događaja, kao srpski narod. Prvi je, kako kaže, Sretenje slavne 1804. godine, odnosno podizanje Srpske revolucije, Prvog srpskog ustanka, kada su se, podseća, srpski seljaci, viđeni Srbi, narodni prvaci, okupili u Marićevića jaruzi i dogovorili se da započnu borbu za sopstvenu slobodu, život i opstanak. 

„Period koji je otvoren 1804. godine, u svom prvom delu je završen na Sretenje 1835. godine kada je donet prvi Ustav Srbije, takozvani Sretenjski ustav. Period od te 31 godine srpski narod je doveo do jedne tačke da, kako je lepo pisao Slobodan Jovanović, Prvi srpski ustanak i Karađorđe, označi slobodu, a da Sretenjski ustav, donet za vreme vladavine Miloša Obrenovića, označi državnost, odnosno državotvornost srpskog naroda“, kaže Jovanović. 

Srbi su, ističe on, još na početku 19. veka, kada je celokupna Evropa i dalje u feudalnim odnosima, u nekim starim načinima života, pokazali težnju ka demokratiji i demokratičnosti. 

„U Marićevića jaruzi niko se nije nametao kao vođa, nije došlo do političkih borbi, do strančarenja i podela, nego je vođa izabran demokratski. Prvi kandidat za vođu bio je Stanoje Glavaš, drugi Teodosije Marićević i treći vožd Karađorđe koji se prihvatio te uloge znajući kakvo breme ona nosi i kakva je njegova istorijska uloga u tom trenutku. Period koji je tada započet nazivamo Srpskom revolucijom. koja je imala nekoliko slojeva, koja je vođena kao borba za fizičko oslobođenje, ne Srbije, nego srpskog naroda gde god da je živeo i za formiranje države. Izrodio je državotvornu ideju koja je sazrela 1835. godine sa svešću o potrebi ustava zemlje iako je Srbija u to vreme vazalna kneževina“, navodi Jovanović. 

Sa druge strane, kako naglašava, dolazi i do kulturne borbe, zbog čega Srpska revolucija ima tri vožda: Karađorđa, Miloša Obrenovića i Vuka Karadžića. Tada, dodaje, dolazi i do kulturne renesanse, do umetničke renesanse srpskog naroda i svakog preporoda. 

„To je ono što obeležavamo svakog 15. febuara, na svako Sretenje. Sećamo se ljudi koji su svoje živote upregli u boljitak i napredak srpskog naroda, u njegovu afirmaciju i u njegovo kulturno uzdizanje. Naravno ta borba započeta 1804. nije završena sa nezavisnošću 1878, ni sa proglašenjem kraljevine 1882. niti 1918. godine sa velikim i slavnim periodom ratova, oslobođenja i ujedinjenja srpskog naroda. Nažalost, kada podvučemo crtu, vidimo da je srpski narod i dalje razjedinjen u više država, ali da i dalje sanja taj san koji su sanjali ljudi koji su 1804. podizali srpski ustanak i koji su 1835. godine pisali Ustav i državne zakone - da svi Srbi žive slobodno u jednoj jedinstvenoj demokratskoj državi“, navodi Jovanović.