Jovanović: Za Srbe 11. novembar dan pobede, za Albance dan poraza u Prvom svetskom ratu

Srbija obeležava 11. novembar, Dan primirja u Prvom svetskom ratu, kao dan pobede, dok je za Albance taj datum simbol ličnog poraza, ali i poraza njihovih sponzora Austrougarske i Nemačke, koji su ih kreirali i koristili ih tada, kao i sada, u svoje dnevnopolitčke svrhe, kaže za Kosovo onlajn istoričar iz Severne Mitrovice Luka Jovanović. Ukazuje da je Kosovo, tokom Prvog svetskog rata, kao i vekovima ranije bilo teritorija sukoba, stradanja i podela.

"Prvi svetski rat na prostoru KiM, ali i na prostoru cele tadašnje Kraljevine Srbije i Kraljevine Crne Gore, pošto je autonomna pokrajna KiM u tom trenutku bila teritorijalno podeljena između te dve srpske države, je period stradanja kakav je proživljavan kroz sve vekove svoje prošlosti. Naime, 1912. godine prostor imeđu stare Srbije i Makedonije, odnosno današnjeg Kosova i Metohije je oslobođen od viševekovnog turskog ropstva i ušao je u sastave Kraljevine Srbije i Kraljevine Crne Gore. Međutim, ratna 1912. i 1913, kao što znamo ni 1914. nije bila mirna godina, već su ratne godine koje su započele 1912. potrajale do 1918. godine", podsetio je Jovanović.

Na početku Prvog svetskog rata, ističe, težište sukoba se nalazilo na severu države, odnosno u pograničnim delovima između Srbije i Austrugarske, odnosno Crne Gore i Austrougarske. 

Kako se rat odvijao, srpska vojska se povlačila ka jugu, odnosno na prostor Kosova, preko Crne Gore do severne Albanije, odakle je krenula u svoju golgotu, do ostrva Krf i Vido, te se opet put Soluna i Solunskog fronta vratila u svoju državu.

Na Kosovu je, podseća Jovanović, rukovodstvo tadašnje Srbije održalo presudno savetovanje - da li krenuti u ofanzivu ili povlačenje.

"Moramo istaći da je na Kosovu i Metohiji održano to poslednje savetovanje, čuveno savetovanje, srpske Vlade i Generalštaba na kojem se razmatralo da li sa Kosova krenuti u ofanzivu ili u dalje povlačenje. Kao što znamo krenulo se u dalje povlačenje prema Crnoj Gori i Albaniji", napominje istoričar.

Sa povlačenjem srpske vojske, na teritoriju Kosova došle su snage Austrougarske i snage Bugarske i nastupila je okupacija. 

Jovanović kaže da je severne delove Kosova okupirala je Ausrugarska, dok je južne delove, Prištinu, Gnjilane, Uroševac i Kačanik, okupirala Bugarska, koja je zavela jedan okrutan i surov režim.

"Te snage je srpsko stanovništvo dočekalo kao okupatorsko, kao novi period ropstva, dok je albansko stanovništvo te snage dočekalo kao snage koje su bile oslobodilačke. Samim tim, možemo zaključiti da je u te dve i po godine, odnosno od zime 2015. do novembra 1918. kada je došlo do oslobođenja KiM i Srbije, odnosno sloma centralnih sila u Evropi, na teritoriji Kosova vladao režim sile, režim istrebljenja srpskog naroda i davanja primata albanskom narodu na tom prostoru", naglasio je Jovanović.

Ne sme se, kaže, zaboraviti da su upravo Austrougarska, pa jednim delom i Bugarska, učestvovale u godinama Balkanskih ratova, pre sukoba sa Osmanskim carstvom i oslobođenjem od turskog ropstva, u kreiranju Albanaca kao nacije.

"Radili su na njihovom povezivanju, na afirmaciji Albanaca kao naroda, odnosno u pravljenju njihovog jezika, književnosti, kulture, istorije i državnog mita oko koga bi se taj narod okupljao te su u onom trenutku, kada su fizički zaposeli prostore na kojima je albanski narod živeo, odlučili da ga konačno iskoriste i upotrebe protiv srpskog naroda", navodi Jovanović.

Srpska vojska je 15. septembra pobila Solunski front, a do 13. novembra je srušila sve svoje zemlje protivnice, odnosno članice centralnih sila.

Jovanović zapaža da su Srbi i Albanci u Prvom svetskom ratu imali dijametralno suprotne uloge i nalazili su se u dva suprotna tabora. 

"Dok je Srbija jasno, u Prvom tako i u Drugom svetskom ratu, stala uz sile saveznice, tako je albanski narod jasno stao uz protivnice sila saveznica, odnosno uz centralne sile u Prvom svetskom ratu, odnosno uz sile osovine u Drugom svetskom ratu. Albanski narod je u oba svetska rata bio u taboru poraženih, a srpski narod u taboru pobedilaca", konstatovao je Jovanović.

Oslobođenje koje je donela srpska vojska 1918. godine nije značilo osvetu nad Albancima, već je nova država Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, potonja Kraljevina Jugoslavija, proklamovala jednakost svih naroda u novoj državi, ukazao je istoričar.

Godina 1918. odnosno 1919. trebalo je, ocenjuje, da bude godina novog početka za sve narode koji su se našli u sastavu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Međutim, Albanci nisu na to pristali.

"Veliki deo albanskog stanovništva koji nije želeo da se nađe ni 1912. i kasnije 1918. u granicama nove države, kako su oni govorili, srpske države, prebegao je u novoformiranu Kraljevinu Albaniju koja je formirana 1912. Današnja albanska istorijografija te migracije jasno koristi kako bi naglasila i zloupotrebila te podatke i proglasila srpski režim kao okupatorski, progoniteljski, istrebljivački režim spram albanskog naroda", pojašnjava istoričar.

Jovanović naglašava da je 11. novembra, koji se danas obeležava kao Dan primirja, za Srbe dan pobede, za Albance - dan poraza.

"Njihova ideja je da je to dan njihovih poraza, poraza njihovih sponzora, onih koji su ih kreirali, koji su ih tada kao i sada koristili u svoje dnevnopolitčke svrhe, konkretno Austrougarske, Nemačke, i ostalih njihovih pristalica i saveznca. Tako da 11. novembar za Srbe je dan pobede, za Albance je 11. novembar dan poraza", zaključio je Jovanović.