Epohalno licemerje velikih sila

Piše za Kosovo onlajn: Željko Šajn, specijalni dopisnik Politike iz Skoplja

U antologiji istorijskih govora održanih na zasedanjima dosadašnjih sedamdeset osam generalnih skupština Ujedinjenih nacija ostaće zabeležen i govor Aleksandra Vučića, predsednika jedne male zemlje, Srbije, koji je smogao ne samo diplomatske mudrosti već i hrabrosti da svetskim liderima ukaže na licemerstvo njihove politike koje se ogleda u selektivnom poštovanju Povelje UN, na koju se rado i često pozivaju, ali i na gandijevsku borbu za očuvanje teritorijalnog integriteta Srbije nezavisnom i neutralnom politikom

Džozef Bajden, predsednik SAD, zemlje koja, nakon Hladnog rata, u skladu sa svojim sistemima vrednosti, oblikuje čitav međunarodni poredak, za glavnom govornicom Generalne skupštine UN ukazao je na to da SAD poštuju Povelju UN i teritorijalni integritet svake zemlje, ističući Ukrajinu kao primer. Isto to u svom govoru podvukla je i nemačka ministarka inostranih poslova Analena Berbok.

Odmereno, argumentovano i diplomatskom istinom iz državničkog ugla, pred prepunom salom šefova država i vlada i njihovih pratnji gde se održavala GS UN, u snažnoj tišini odjeknuo je diplomatski govor predsednika Srbije, koji je ukazao na licemerni odnos prema Povelji UN, što je Srbija imala prilike i te kako da oseti na svojoj koži. Vučić je podsetio na to da je NATO izvršio bombardovanje Jugoslavije bez dopuštenja SB UN, te da je proglašenje Kosova nezavisnom državom čin gaženja Povelje UN i Rezolucije 1244, čin nepoštovanja teritorijalnog integriteta i suvereniteta. Takođe, podsetio je i na jedan od principa Severnoatlantske alijanse da se Nemačka kontroliše, a da SSSR ne bude deo Zapadne Evrope.

Sa stanovništva međunarodnog javnog prava, agresija na Jugoslaviju i na Ukrajinu – istovetna je. No, naravno, zapadne zemlje to gledaju različitim aršinima. Takav pogled je, uoči ove GS UN, pokušao da iskoristi Kurti prihvativši promovisanje sebe kao predsednika svih Albanaca od strane gradonačelnika Tetova i oživljavajući ideju o stvaranju „velike Albanije”. Cilj je bio jasan: potpiriti sukobe na Balkanu i uvući Kosovo u novi internacionalni značaj na Balkanu. Međutim, iz Njujorka mu je stigla poruka o poštovanju teritorijalnog integriteta svih zemalja članica UN, te se mora duboko zamisliti nad svojim narednim potezima, budući da svojim radom pothranjuje završetak svoje vladavine na Kosovu i Metohiji. U zavijenoj diplomatskoj formi Eskobar je nagovestio da se Briselski dogovor mora sprovesti u interesu srpskog stanovništva, što je iskazao veoma nervoznim nastupom u „Glasu Amerike”.

Ono što je među značajnim vestima u vezi sa pitanjem Kosova stiglo iz Njujorka jeste da UN ni jednog momenta ne razmišljaju o tome da prime Kosovo u svoju organizaciju. Takođe, ni Nemačka, koja snažno podržava nezavisnost Kosova i koja se godinama trudi da postane stalna članica SB UN, nema izgleda da ostvari taj svoj san. U ovom trenutku i Priština i Berlin su u dubokom političkom snu. Java je gotovo nemoguća, jer Srbija nikada neće priznati Kosovo, a SAD su, svesno ili nesvesno, u Njujorku podržale Povelju UN o poštovanju teritorijalnog integriteta, a takvu podršku dala je i Nemačka. Naravno, svako iz svog interesa ‒ SAD da sačuvaju Ukrajinu i oslabe uticaj Rusije, a Nemačka da ukazom poštovanja UN postane stalna članica SB UN.

Dakle, sudeći po činjenici da su SAD i Nemačka saglasne o poštovanju Povelje Ujedinjenih nacija i teritorijalnog integriteta, moglo bi se očekivati slabljenje podrške Kurtijevoj politici, te pristupanju integraciji Briselskog dogovora o normalizaciji odnosa Beograda i Prištine, sa Kurtijem ili bez njega. Ipak, ne smemo se mnogo oslanjati na izjave Bajdena i nemačke ministarke spoljnih poslova, budući da su ove zemlje do sada u Evropi vodile licemernu politiku, gde su njihovi lideri govorili jedno, a drugo radili. Imajmo na umu i da bi trebalo da se nemačka ministarka inostranih poslova Analena Berbok, kao članica Zelene partije, zalaže za pacifističku, a ne militantnu politiku, kao što to čini prema Rusiji na ukrajinskom tlu. Zar ne bi trebalo da se, radi zaštite životne sredine, zalaže za borbu protiv upotrebe naoružanja, a posebno onog koje koristi osiromašeni uranijum? Međutim, kao i njen prethodnik iz Šrederove vlade Joška Fišer, strogo se zauzima za ratnu opciju i korišćenje oružja u službi razvoja demokratije.

Fišer je, podsetimo, bio tvrdi pobornik rušenja Miloševića ratnom opcijom, koju je javno propagirao. Upotrebom armije SR Nemačke, prvi put nakon Drugog svetskog rata, prilikom bombardovanja Jugoslavije prekršen je Ustav Nemačke i pogažena Povelja UN po svim principima na kojima se temelji ova svetska organizacija. Posebno je izuzet momenat da je upravo Nemačka, po nalogu Hitlera, a pod komandom Aleksandra fon Lera, bombardovala Jugoslaviju aprila 1941, ili je to upravo namerno urađeno, što pojedini državnici Nemačke koriste da pritiskaju Vučića da prizna Kosovo kao državu. I 1941. i 1999. cilj je bio prekrajanje teritorijalnog integriteta Jugoslavije – stvorena je NDH, a sada je cilj stvoriti novi poredak preko Kosova.

Elem, nakon održavanja 78. GS UN i krupnih reči lidera velikih zemalja, ne smemo zaboraviti njihovu prevrtljivu politiku i dosadašnja zaobilaženja Povelje UN i međunarodnog javnog prava. Najsvežiji primer koji na to podseća jesu evropske integracije Severne Makedonije, koje joj iznova izmiču iz ruku. Naime, ova zemlja promenila je i Ustav i ime države, pod pokroviteljstvom UN, čiji je predstavnik bio američki diplomata i advokat Metju Nimic, kako bi ispunila uslov da postane deo Evropske unije. No, sada se suočava sa novim uslovom, koji je došao upravo iz Nemačke i Francuske, da pristupi novim ustavnim promenama, na kojima insistira Bugarska. Zar to nije epohalno licemerje?