Prishtina ka mbledhur lëvdata, mallrat serbe ende vështirë të arrijnë tek blerësit

Vetëm disa produkte nga Serbia kanë arritur në raftet e dyqaneve në zonat serbe në Kosovë, edhe pse më 7 nëntor do të bëhet një muaj i plotë që kur qeveria e Kosovës njoftoi se po heq ndalimin e importit të mallrave serbe dhe se do të lejohet me kontroll të shtuar, por vetëm në vendkalimin Merdar. Që atëherë, ndodh që kamionët me mallra presin dy ditë në këtë vendkalim për të hyrë në Kosovë, prandaj nuk është për t'u habitur që qytetarët janë të zhgënjyer, sidomos në vendet ku produktet serbe nuk kanë arritur fare. Më 7 tetor, Prishtina mori lëvdata nga aleatët e saj perëndimorë, pyetja e vetme është - për çfarë?

Shkruan: Dushica Radeka Gjorgjeviq

Sipas qytetarëve të intervistuar nga gazetarët e Kosova online, në dyqane ende nuk ka mish të thatë dhe produkte të qumështit, vajra apo pluhura nga Serbia, ndërsa në treg kanë “hyrë” çokollata dhe ëmbëlsira të tjera. Raftet në tregje janë ende plot me mallra që vijnë nga rajoni. Shitësit shpresojnë se hyrja e mallrave nga Serbia do të lejohet edhe në vendkalimet tjera.

"Nuk ka mall, kjo është gënjeshtër, nuk na japin asgjë. Ne këtu në Kosovë po vuajmë", tha për Kosovo online Kostadinka Millenkoviq nga qyteti i Sevcës në komunën e Shtërpcës.

Millorad Stanojeviq, po ashtu nga Shtërpca, as që pret që mallrat të lejohen të kalojnë nëpër vendkalime të tjera. Siç thotë ai, “gjithçka varet nga Albin Kurti”.

Ollivera Maksimoviq, shitëse në Jugomarket në Graçanicë, thotë se deri më tani shumë pak produkte serbe kanë arritur në tregun ku ajo punon dhe se shpresojnë që furnitorët të sjellin një sasi më të madhe të mallrave.

“Aktualisht ka pak produkte serbe. Nga klientët shihet se janë të kënaqur edhe me këtë sasi më të vogël. Erdhën ketchup, produktet 'Pionir', 'Zemër mjaltë', kuti me ëmbëlsira, ‘Smoki’. Ende nuk ka mish të thatë dhe produkte të qumështit, furnitorët nuk i kanë sjellë ende”, ka thënë Maksimoviq për Kosovo online.

Kryeministri i Kosovës Albin Kurti u përpoq të arsyetojë ndalesat në Merdar duke thënë se doganierët “bëjnë kontroll manual të mallit, i cili kërkon shumë kohë”, dhe hapja e vendkalimeve të tjera, sipas tij, do të varet se kur do të arrijnë skanerët e kontrollit.

Fjalët e fundit të të dërguarit të posaçëm të Gjermanisë për Ballkanin Perëndimor, Manuel Zaracin, i cili negocioi me qeverinë e Kosovës për heqjen e ndalimit të mallrave serbe, tingëlluan si alibi për Kosovën, duke përfaqësuar në atë kohë se përndryshe Kosova mund të lihet jashtë procesit të Berlinit.

“Gjendja aktuale në vendkalimin Merdar nuk është më e mira. Nuk është shumë e lehtë të marrësh një skaner, domethënë të shkosh në një dyqan dhe ta blesh, është një proces që do të marrë kohë”, tha Zaracin pasi Kosova e hoqi vetëm pjesërisht ndalimin dhe një varg kamionësh i gjatë kilometrik u shtri në Merdar.

Për shkak të situatës së përgjithshme pas një muaji, kreu i Qendrës për Bashkëpunim Rajonal të Odës Ekonomike të Serbisë, Aleksandar Radovanoviq, thotë për Kosovo online se faktori ndërkombëtar duhet të kontrollojë nëse është mashtruar kur është fjala për heqjen e ndalesës.

“Aksioni i Doganës së Kosovës, i cili pezullon punën për dy ditë dhe i bën kamionët të presin dy ditë në vendkalim për të përfunduar procedurat doganore, ka një efekt demotivues për biznesmenët e të dyja palëve. Fatkeqësisht, një veprim i tillë i Doganës së Kosovës nuk i referohet diçkaje që është CEFTA, që janë korridore të gjelbra dhe as diçka që është marrëveshje me faktor ndërkombëtar”, thotë Radovanoviq.

Sipas tij, para vendosjes së ndalimit në vendkalimin Merdar kalonin rreth 250 kamionë në ditë.

“Që kur u hoq ndalimi i importit të produkteve të gatshme nga Serbia, qarkullimi është shumë më i ulët, duke pasur parasysh se dogana e Kosovës ndalon punën dhe se edhe për dy ditë, asnjë kamion nuk kalon Merdarin. Dikur ndodhte që çdo ditë kalonin nga 30 deri në 40 kamionë që shkonin nga Serbia qendrore dhe destinacioni përfundimtar i tyre ishte Kosova, kështu që situata kur është fjala për qarkullimin e mallrave është shumë e vështirë dhe e dhimbshme për të gjithë, si për njërën anë ashtu edhe për tjetrën. Para së gjithash, për transportuesit që nuk do ta marrin përsipër transportin e mallit nga prodhuesi dhe klienti, sepse humbasin pesë ditë me transportin e mallit në tregun e Kosovës, pasi ka ndodhur që disa kanë kaluar dy-tri ditë në Merdar”, thekson Radovanoviq.

Në veçanti, shton ai, është komplikuar situata me vendosjen e lëndëve të para për të cilat nuk zbatohej ndalimi.

“Lëndët e para kanë mundur të qarkullojnë në të gjitha vendkalimet para se të merret vendimi për nxjerrjen e produkteve të gatshme nga Serbia dhe tani ato drejtohen edhe në Merdar, kështu që kemi një turmë edhe më të madhe. Po ashtu, i gjithë tranziti i mallrave të ngarkuara në Serbinë qendrore, që shkon në Shqipëri, drejtohet në Merdar”, thotë Radovanoviq.

Kryetari i Shoqatës së Biznesmenëve Serbë nga Graçanica, Sasha Sekulliq, beson se kjo është për shkak të "performancës së Prishtinës" dhe thekson se është e nevojshme të lejohet importi i mallrave në të gjitha vendkalimet.

“Mallrat kanë filluar të mbërrijnë. Shohim që ka disa artikuj në tregje, por jo në vëllimin në të cilin duhet të jetë. Të gjithë e dimë arsyen - sepse mallrat lejohen të hyjnë vetëm përmes një vendkalimi. Është performanca e Prishtinës me të cilën jemi mësuar të gjithë. Presim që importi i mallrave të lejohet në të gjitha vendkalimet”, tha Sekulliq për Kosovo online.

Zoran Saviq nga OJQ Aktiv e sheh gjithë situatën si paradoks, sepse Kosova, siç thotë ai, është shpërblyer edhe sepse tash përfaqësohet vetëm në Cefta.

“Kosova u shpërblye për një vendim që e mori një vit më parë, i cili është në kundërshtim të drejtpërdrejtë me CEFTA-n dhe pas një viti e shfuqizoi vetëm pjesërisht. Problem është edhe narrativa që i është servirur me vite. Para së gjithash nga qeveria e Kosovës dhe zyrtarët më të lartë të Kosovës dhe një fushatë që ka vite që po vazhdon kundër produkteve serbe. Madje në Prishtinë ka pasur protesta, për ti shmangur mallrat serbe, që është gjithashtu në kundërshtim të plotë me marrëveshjen e CEFTA-s“, thotë Saviq.

Më skandalozja nga të gjitha, siç beson ai, është se vendimi për ndalimin e importit të mallrave serbe është marrë verbalisht dhe se dokumenti për vendosjen e ndalesës dhe heqjen e tij nuk ekziston as sot.