Përgatitjet e Kallas për vizitën në Beograd dhe Prishtinë: Si do ta nxjerrë dialogun nga rruga pa dalje?

​​​​​​​Pasi u ka dërguar mesazh Beogradit dhe Prishtinës se dialogut për normalizimin e marrëdhënieve i duhet një energji e re dhe se në Bruksel po shqyrtohet se cilat kanë qenë gabimet dhe çfarë funksionon në këtë proces, përfaqësuesja e lartë e Bashkimit Evropian për politikën e jashtme, Kaja Kallas, ka paralajmëruar dje se gjatë majit do të vizitojë të dy qytetet. Mesazhi i saj se procesi i zgjerimit të BE-së duhet të përshpejtohet për Ballkanin Perëndimor mund të jetë një shtysë që palët të dalin nga pozicionet e ngurta, por gjithashtu edhe një mënyrë për të përcaktuar “ndëshkime” të mundshme, vlerësojnë bashkëbiseduesit e Kosovo online. Kallas do të ketë për detyrë të vlerësojë se çfarë do të sjellë rezultat.

Shkruan: Dushica Radeka Gjorgjeviq

Përfaqësuesja e lartë e Bashkimit Evropian të dielën në mbrëmje ishte mikpritëse e një darke joformale për ministrat e jashtëm të Ballkanit Perëndimor, ndërsa dje, pas mbledhjes së Këshillit të BE-së për punë të jashtme, deklaroi se normalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës është me rëndësi më të madhe dhe se dialogu duhet të vazhdojë.

Edhe në njoftimin e Këshillit të BE-së është theksuar se në takim është konfirmuar nevoja për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.

Kallas deri tani nuk ka hyrë në detaje – se si e sheh vazhdimin e dialogut dhe si mund të përmbyllet procesi i normalizimit të marrëdhënieve, por ndoshta mesazhi i saj se pa normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës asnjëra palë nuk mund të përparojë në rrugën drejt BE-së, nuk është vetëm një frazë e zakonshme.

Për të ecur përpara procesi i dialogut, sipas Stefan Vlladisavlev, koordinator i programit të Fondacionit BFPE për Shoqëri të Përgjegjshme, do të jetë i nevojshëm një lloj presioni nga Brukseli, sepse siç thekson ai, për momentin gjërat nuk po shkojnë askund.

“Duhet të definohet qartë se cilat janë përfitimet, por edhe cilat janë pasojat e caktuara negative nëse nuk ka zbatim real të gjërave të dakorduara”, thotë ai për Kosova online.

Bashkimi Evropian, megjithatë, siç thekson ai, nuk ka mundësi të tjera për të ofruar përfitime dhe as për të “kërcënuar” ndonjë masë represive, pa iu referuar procesit të integrimit evropian.

"Pavarësisht nëse këto janë stimuj financiarë, siç ishte rasti me Axhendën e Reformës dhe Planin e Zhvillimit, apo nëse bëhet fjalë për ndalimin e procesit të negociatave, këto janë instrumente të mundshme që procesi i anëtarësimit i përcakton si të mundshme. Por, ata që do ta vendosin atë në letër dhe do të përcaktojnë kornizën, në fund do të bëjnë gjykimin përfundimtar në drejtimin më pozitiv të negociatave", thekson Vlladisavlev.

Para përfaqësueses së re të BE-së për dialog dhe para përfaqësueses së lartë të BE-së për politikën e jashtme Kaja Kallas, shton ai, është një detyrë serioze për të gjetur një mënyrë për të rigjallëruar dialogun dhe si të zbatohet ajo që është rënë dakord.

“Është e qartë se ekziston një domosdoshmëri e krijimit të vullnetit politik nga të dyja palët për t'iu qasur në mënyrë aktive finalizimit të këtij procesi, sepse të gjitha garancitë që duhet t'i jepen komunitetit serb në Kosovë janë obligim i njërës palë, ndërsa nga ana tjetër, ajo që duhet të zbatojë Beogradi është një nivel më i lartë i njohjes së elementeve të caktuara të pozitës që Kosova është sjellë në mënyrë të sigurt përmes masave të caktuara. Nëse do të kuantifikohet përmes përfitimeve të caktuara dhe masave të caktuara represive, i takon Bashkimit Evropian dhe Komisionit Evropian të vlerësojnë si një modalitet që mund të zbatohet ose jo", përfundon Vlladisavlev.

Mesazhet e zyrtarëve të Bashkimit Evropian se qasja ndaj Ballkanit mbetet strategjike, si dhe mesazhet në lidhje me zgjerimin e BE-së, me gjasë u japin besim Beogradit dhe Prishtinës, vlerëson Marko Millenkoviq nga OJQ-ja “Nisma e Re Shoqërore”, dhe kjo në të ardhmen mund t’i nxisë të dyja palët që të përfshihen sërish në mënyrë më konstruktive në dialog.

Millenkoviq thekson se dialogut i nevojitet një energji e re, një shtytje e re dhe një qasje ndryshe, duke shtuar se në periudhën e mëparshme kanë munguar gjërat kyçe që Bashkimi Evropian ka mundur t’u ofrojë akterëve në këtë proces.

"Mendoj se kjo është arsyeja kryesore pse ne nuk patëm akses në nivelin e pritur, konstruktiv dhe strategjik nga ana e aktorëve nga këtu. Mendoj se kjo mund të ndryshojë situatën në periudhën e ardhshme. Sigurisht, disa formate të reja do të nënkuptojnë diçka edhe në këtë kuptim. Është e rëndësishme të ndryshohet qasja", beson Millenkoviq dhe shton se BE-ja aktualisht po përpiqet të rifitojë forcë, por edhe të ofrojë diçka të re.

Ai thekson se duket se përfaqësuesja e lartë e BE-së për dialog, Kaja Kallas, e ka njohur nevojën e unifikimit të qasjes brenda BE-së ndaj vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe se disa nga takimet me ministrat e Punëve të Jashtme të vendeve evropiane janë organizuar për këtë qëllim, pasi në muajt e mëparshëm ka pasur një çekuilibër të lehtë në këtë kuptim, kështu që disa vende të BE-së kanë pasur qasje të ndryshme në krahasim me shumicën e vendeve të BE-së.

Në të njëjtën kohë, Millenkoviq tregon se është e rëndësishme edhe për të ardhmen e dialogut se cila do të jetë qasja e Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe se administrata Trump do të përfshihet në atë proces.

“Tani për tani, shohim se janë të përmbajtur dhe se kanë gjëra të tjera që janë primare dhe në fokusin e tyre. Nëse në periudhën e ardhshme administrata amerikane do të qaset ndryshe dhe nëse do të ketë më shumë fokus në Kosovën dhe problemin e Kosovës, mbetet për t'u parë, dhe kjo mund të ndikojë edhe në qasjen e Bashkimit Evropian sepse në rastin e mëparshëm kur ndodhi dhe kur kishim administratën e Trumpit të pranishme në dialog, është ende dilem nga çfarë formati i BE-së përjashtohen nga ajo se si është procesi i dilemave. do të jetë i pranishëm edhe Bashkimi Evropian si dhe nëse gjithçka varet nga Bashkimi Evropian dhe në cilin domen”, thotë bashkëbiseduesi ynë.

Për profesorin e marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin e Prishtinës, Afrim Hoti, nuk ka dilemë se tani është momenti për të ndryshuar modelin e dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, pasi rezultatet kanë munguar. Ai thotë se është e domosdoshme që institucionet e reja në Bruksel të ecin në drejtim të zbatimit real të asaj që është arritur mes dy palëve, si dhe drejt marrëveshjeve të reja që do të mund të përfundonin procesin e normalizimit të marrëdhënieve.

“Me institucionet e reja në Bruksel duket se dinamika dhe formati i dialogut do të ndryshohen. Mendoj se kjo është reale, sepse deri tani kemi disa marrëveshje ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, por ajo që na mungon është zbatimi i vërtetë,” deklaroi Hoti për Kosovo online.

Sipas tij, formati i dialogut nuk është aq i rëndësishëm për përparimin në dialog, por që institucionet e BE-së janë të fokusuara në zbatimin e marrëveshjes në atë proces.

“Nuk është e rëndësishme nëse do të ketë dikush që do të mbikëqyrë zbatimin e marrëveshjes apo nëse Kaja Kalas do ta bëjë vetë, por është e një rëndësie vendimtare që ne të shkojmë drejt zbatimit të marrëveshjes dhe më pas drejt normalizimit të plotë, sepse në dritën e luftës në Ukrainë, duket se Bashkimi Evropian po e merr më seriozisht procesin e zgjerimit në Ballkanin Perëndimor. Dhe zgjerimi i Ballkanit Perëndimor nuk mund të imagjinohet pa normalizimin e plotë dhe njohjen reciproke të Republikës së Kosovës dhe Republikës së Serbisë”, tha Hoti.