Çfarë fshihet pas synimit të Prishtinës për të hapur urën kryesore e Ibrit dhe kush e harron Suhodollin?

Qeveria e Kosovës synoi që gjatë verës të hapë urën kryesore e Ibrit që lidh Mitrovicën Veriore dhe Jugore për trafikun rrugor dhe ky njoftim bie ndesh drejtpërdrejt me marrëveshjet e arritura në kuadër të dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, ku thuhet se para hapjes së urës, është e nevojshme të demarkohet qartë juridiksioni administrativ ndërmjet Mitrovicës Veriore dhe Jugore, që ende nuk është bërë në zonën e Suhodollit.

Sipas të bashkëbiseduesve të Kosovo online, lëvizja e paralajmëruar do të çonte në presion edhe më të madh ndaj popullit tashmë të frikësuar serb, interpretohet si një hap drejt shfuqizimit të komunës së Mitrovicës së Veriut, por edhe si pjesë e politikës së provokimit të serbëve në veri të udhëhequr nga qeveria e Albin Kurtit.

Deputeti në Ministrinë e Administratës dhe Vetëqeverisjes Lokale, Arbër Vokri tha sot se nuk ka një datë të saktë se kur do të hapet ura, por se do të bëhet këtë verë, dhe tha se “Bashkimi Evropian dhe organizatat e tjera ndërkombëtare duhet të mësojnë se menaxhimi i çështjeve komunale në Kosovë i takon institucioneve të tyre”.

Misioni i BE-së në Kosovë ka raportuar dje për portalin tonë se të gjitha vendimet lidhur me urën në Mitrovicë duhet të bëhen në kuadër të një dialogu me pjesëmarrjen e delegacioneve zyrtare të Kosovës dhe Serbisë.

"Pavarësisht përpjekjeve të ndihmës së BE-së gjatë viteve, ura mbetet e mbyllur për trafikun. BE-ja vazhdon t'u bëjë thirrje palëve që të zbatojnë pa vonesë të gjitha marrëveshjet e dialogut në pritje, duke përfshirë Marrëveshjen e Urës - dhe pa asnjë parakusht apo lidhje me çështje që nuk kanë lidhje. BE mbetet e gatshme për të lehtësuar bisedimet. BE-ja gjithashtu u bën thirrje të gjithëve që të përmbahen nga çdo veprim provokues”, thuhet në njoftimin e Misionit të BE-së në Kosovë.

Sipas marrëveshjes së vitit 2014, të kujtojmë, para hapjes së urës, është e nevojshme të demarkohet qartë juridiksioni administrativ ndërmjet Mitrovicës Veriore dhe Jugore mbi zonat e Brgjanit dhe Suhodollit, të cilat kanë një përbërje të përzier etnike. Palët u pajtuan që zona e Brgjanit padyshim që gjendet në territorin e Komunës së Mitrovicës Veriore, andaj demarkacioni i Mitrovicës Veriore dhe Jugore në zonën e Suhodollit mbetet problem edhe sot e kësaj dite.

Sipas letrës së asaj marrëveshjeje, vetëm pasi t'i jepet fund çështjes së demarkacionit, mund të krijohen kushtet që pala serbe dhe BE-ja të merren vesh për datën e hapjes së njëkohshme të urës. Gjatë dialogut të vitit 2018 në Bruksel, ndërmjetësuesit e BE-së konfirmuan gjithashtu se BE-ja gjithashtu beson se demarkacioni i Mitrovicës Veriore dhe Jugore në zonën e Suhodollit duhet të bëhet para hapjes së njëkohshme të urës dhe rrugës këmbësore Mbreti Pjetri në Mitrovica e Veriut. Më pas ata morën qëndrim që demarkacioni të bëhet në përputhje me nenin 3.3 të Ligjit të Kosovës për Kufijtë Administrativë të Komunave, në të cilën thuhej se kufiri ndërmjet dy komunave do të jetë “një vijë që do të vihet përgjatë zonës kadastrale Suhodoll”, e cila sipas atij ligji është pjesë e Mitrovicës së Jugut.

Mirëpo, Prishtina mbajti qëndrimin se ligji aktual është “i gabuar” dhe se i gjithë Suhodolli administrativisht i takon komunës së Mitrovicës së Jugut, kështu që që nga viti 2018, kur përfunduan të gjitha punët ndërtimore në urë dhe në rrugë pedonale - ajo ka refuzuar fare hapur të diskutojë çështjen e delimitimit të veriut dhe jugut të Mitrovicës, duke deklaruar se është çështje e saj e brendshme.

Ish-kryetari i Mitrovicës së Veriut, Millan Radojeviq, beson se njoftimi për hapjen e urës kryesore së Ibrit është një hap drejt qëllimit final të autoriteteve në Prishtinë për të shfuqizuar komunën e Mitrovicës së Veriut.

“Këto dhe njoftime të ngjashme kanë për qëllim që të bëjnë presion të mëtejshëm ndaj komunitetit serb në veri të Kosovës dhe Metohisë. Mendoj se synimi përfundimtar është që të shfuqizohet komuna e Mitrovicës së Veriut dhe hapja e urës kryesore është vetëm një hap drejt atij qëllimi përfundimtar që kanë shqiptarët në Prishtinë dhe kryeministri Albin Kurti”, thotë Radojeviq.

Ai theksoi se ajo urë është simbol i shumë konflikteve dhe se jo pa arsye pjesëtarët e KFOR-it janë vendosur në atë urë që nga viti 1999.

“Që nga viti 1999, ka pasur shumë incidente dhe sulme nga jugu në pjesën veriore të Mitrovicës. Në atë urë u derdh shumë gjak dhe me siguri ka një arsye të vlefshme pse u mbyll. Më duhet të përmend se ajo urë është e mbyllur vetëm për automjete, jo për qarkullimin e këmbësorëve dhe ndërmjet pjesëve jugore dhe veriore të Mitrovicës së Kosovës ka shumë ura që njerëzit i përdorin për trafik”, thekson Radojeviq.

Ai përkujton se në urën që ndan dy komunat në të kaluarën ka pasur mbi 1000 incidente ndëretnike, të cilat janë regjistruar nga KFOR-i dhe Policia e Kosovës. Ai i ka bërë thirrje bashkësisë ndërkombëtare që të ndalojë së lëshuari deklarata, por të shihet në terren se çfarë kushtesh jetojnë serbët në veri të Kosovës.

Ish-kryetari i Kuvendit të Komunës së Mitrovicës së Veriut, Nemanja Bishevac, thotë për Kosovo online se informacioni i parë që dëgjohet nga qytetarët, pas njoftimit për hapjen e urës së Ibrit, është shqetësimi dhe frika.

“Njerëzit janë të mërzitur për ato njoftime. Qytetarët nuk do ta pengonin nëse situata do të ishte normale, por sikur para dy vitesh, kur kishim përfaqësuesit tanë në Policinë e Kosovës dhe nëpër komuna, të mos krijoheshin kushtet për hapjen e urës, tani nuk ekzistojnë. Mendoj se kjo është një formë tjetër e presionit, lirisht mund të them terror, që po i bëhet popullit tonë në Kosovë dhe Metohi”, thotë Bishevac.

Bishevac thekson se gjatë viteve të fundit janë zbatuar disa iniciativa për bashkimin e komunave të Mitrovicës Veriore dhe Jugore dhe se ky vendim do të kishte pasoja katastrofike për popullin serb.

“Ndoshta hapja e urës është një hap drejt këtij qëllimi. Mendoj se do të ishte një hap tjetër prapa në përkeqësimin e marrëdhënieve midis dy komuniteteve," tha Bishevac.

Pikërisht momenti në të cilin ritheksohet tema e hapjes së urës kryesore së Ibrit, nuk e befason politologun Ognjen Gogiq, sepse, siç thotë ai, kjo çështje ka një rëndësi të madhe simbolike për të dyja komunitetet dhe disa mosmarrëveshje për hapjen e urës mund të jenë fillimi i fushatës zgjedhore të Albin Kurtit për zgjedhjet e ardhshme parlamentare.

“Duket sikur ajo urë do të ishte vendi nga do të fillonte fushatën e tij”, tha Gogiq për Kosovo online.

Ai thotë se në programin e Vetëvendosjes sigurisht që ka një bashkim të Mitrovicës veriore dhe jugore, por edhe se Kurti ndjek me këmbëngulje politikën e provokimit të serbëve në veri të Kosovës.

“Ai është vazhdimisht në kërkim të temave që e di se mund të shkaktojnë revoltë, me shpresën se serbët do të rebelohen dhe do t'i shtyjnë ata të ndërmarrin ndonjë hap ndoshta më radikal”, thotë Gogiq.

Siç thekson, serbët “absolutisht duhet të pyeten” për këtë temë, por kujton se qëndrimi i tyre dihet, dhe se ata kurrë nuk ishin pro idesë së hapjes së asaj ure për trafik.

“Për palën shqiptare hapja e urës për qarkullim nuk ka rëndësi të veçantë, përveç provokimit të palës serbe. Prandaj, funksioni dhe arsyeja e vetme për ta hapur është krijimi i një provokimi të ri ndaj serbëve, sepse janë krijuar lidhje të tjera trafiku në mes të veriut dhe jugut. Pra, ajo urë nuk do të thoshte asgjë në këtë aspekt, përveç një lloj fitoreje simbolike të palës shqiptare ndaj serbëve”, vlerëson Gogiq.

Po të pyesni komunitetin serb në veri të Kosovës, siç thonë ata, nuk do të ishte asnjëherë momenti i duhur për të hapur urën për komunikacion rrugor sepse u hap plagë të vjetra, sidomos në Mitrovicën e Veriut.

“Ajo urë dikur paraqiste një lloj kufiri që e ndante Mitrovicën në pjesë veriore dhe jugore, gjegjësisht serbe dhe shqiptare, dhe në të kaluarën ishte skenë e barrikadave dhe konflikteve të ndryshme kur serbët i pengonin shqiptarët të hynin në veri të Kosovës. Serbët para së gjithash i lidhin një urë atyre ngjarjeve, dhe kur është fjala për sigurinë, hapja e saj tani nuk do të kishte ndonjë rëndësi të madhe kur tashmë ekzistojnë fare lirshëm bazat e policisë speciale në veri të Kosovës dhe kur policia speciale është në krye të veriut. Në mënyrë që ura të mos lehtësonte kalimin e disa forcave të armatosura dhe situata e sigurisë të mos ishte më e keqe se sa është tashmë”, beson Gogiq.

Ai rikujton se Marrëveshja për rivitalizimin e urës është arritur në vitin 2015 dhe se janë ndërmarrë disa hapa, duke e hapur për këmbësorët, por që çështja ngeci sepse serbët e kundërshtuan me këmbëngulje.

Ura kryesore e Ibrit, të kujtojmë, ishte e mbyllur për trafik që nga përfundimi i konfliktit në vitin 1999 dhe që atëherë ajo ka qenë skenë e incidenteve, ku përfshiheshin sulmet ndaj serbëve dhe frikësimi i tyre nga shqiptarët. Për shkak të kësaj, serbët vendas vendosën barrikada në urë, heqja e të cilave u diskutua nga ekipet negociatore të Beogradit dhe Prishtinës në vitin 2014 me ndërmjetësimin e BE-së. Barrikada nga ura u hoq më 17 qershor 2014, dhe në organizim të Zyrës për Kosovë e Metohi dhe vetëqeverisjes lokale serbe është ndërtuar brezi i gjelbër i kufizuar me mbjellëse betoni apo i ashtuquajturi “Parku i Paqes”.