A do të ndikojë heqja e të dërguarit të posaçëm në ndryshimin e politikës së Gjermanisë ndaj Ballkanit Perëndimor?

Me formimin e qeverisë së re dhe heqjen e pozitës së emisarit të posaçëm, në shikim të parë duket se Ballkani Perëndimor ka humbur vëmendjen e Gjermanisë. Megjithatë, bashkëbiseduesit e Kosovo online theksojnë se me këtë ndryshim – asgjë nuk ndryshon thelbësisht dhe se ky rajon i Evropës do të mbetet në fokusin e interesimit të Berlinit, përfshirë edhe një angazhim më të madh në përpjekjet për të arritur përfundimin e procesit të dialogut mes Beogradit dhe Prishtinës.

Shkruan: Gjorgje Baroviq

Ballkani Perëndimor me qeverinë e re gjermane diçka ka humbur, por edhe ka fituar.

Zvogëlimi i shpenzimeve ka sjellë heqjen e 25 emisarëve të posaçëm, përfshirë edhe pozitën për Ballkanin Perëndimor, të cilën deri tani e mbante Manuel Zaracin.

Ky vendim është pjesë e marrëveshjes koalicionare mes CDU/CSU dhe Partisë Socialdemokrate të Gjermanisë (SPD), sipas së cilës „emisarët, emisarët e posaçëm dhe koordinatorët e Qeverisë“ do të emërohen në të ardhmen ekskluzivisht me vendim të qeverisë apo me dekret të kancelarit.

Nga ana tjetër, në krye të Ministrisë së Punëve të Jashtme ka ardhur Johan Vadeful, i cili njihet si njohës i shkëlqyer i (pa)rregullësive në Ballkanin Perëndimor.

Si shef shumëvjeçar i grupit parlamentar të CDU/CSU në Bundestag për çështje të politikës së jashtme, Wadephul ka qenë kritik i ashpër i punës së kancelarit Olaf Sholc, veçanërisht kur bëhet fjalë për qëndrimin ndaj Ballkanit Perëndimor dhe dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.

Gjatë debatit në Bundestag për Ballkanin Perëndimor në vitin 2022, ai e kishte cilësuar të pasuksesshme vizitën e atëhershme të Sholcit në Beograd dhe Prishtinë, ndërsa deklaratat e tij për domosdoshmërinë e njohjes së Kosovës i kishte quajtur „amatoreske“.

Në fillim të prillit të këtij viti, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka biseduar me Vadefulin për nevojën e hapjes së „një kapitulli të ri në marrëdhëniet ndërmjet Serbisë dhe Gjermanisë“.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, në urimin e saj për kancelarin e ri, ka theksuar se udhëheqësia e Gjermanisë është „më e rëndësishme se kurrë“ në një kohë që është „vendimtare për unitetin dhe sigurinë e Evropës“.

Kompetencat e kancelarit

Ambasadori shumëvjeçar i Serbisë në Gjermani, Zoran Jeremiq, thekson se heqja e të dërguarit të posaçëm për Ballkanin Perëndimor nuk do të thotë në asnjë mënyrë largim të Gjermanisë nga ky rajon, por kthim të kompetencës në zyrën e kancelarit në fushën e politikës së jashtme.

“Para së gjithash, do të jetë një tregues domethënës se Gjermania nuk po largohet nga kjo zonë. Përkundrazi, duke e formuluar këtë ose duke ia kthyer kompetencën zyrës së kancelarit, ajo fiton rëndësi dhe tregon rëndësinë që dëshiron të arrijë ndikimin e saj në këtë zonë, qoftë përmes politikës evropiane të afrimit me Ballkanin, qoftë përmes një lidhjeje më diskrete dhe më të madhe të kësaj zone me investimet ose nga një përpjekje për të sinkronizuar politikën e vendeve që duan të bashkohen me BE-në me politikën e BE-së, veçanërisht kur bëhet fjalë për marrëdhënien me Rusinë ose Kosovën”, thotë Jeremiq për Kosovo online.

Ai shpjegon se kancelari i ri gjerman dëshiron një vazhdimësi më të drejtpërdrejtë të politikës aktuale gjermane, që do të thotë jo vetëm një përfshirje më të madhe në idetë evropiane, por edhe më pak varësi nga politika amerikane.

“Është një përpjekje për ta futur të gjithë procesin në një dinamikë që do t’i përshtatet Gjermanisë dhe do të lidhet me çështjen e zgjerimit të BE-së në Ballkanin Perëndimor”, specifikon Jeremiq.

Ai shton se ajo që duhet t’i shqetësojë vendet e Ballkanit Perëndimor është se çështja e kësaj pjese të Evropës përmendet vetëm në dy vende në marrëveshjen e koalicionit, si dhe qëndrimi se bashkimi me rajonin e BE-së nuk do të jetë ndër prioritetet e qeverisë së re gjermane.

“Kjo flet për drejtimin dhe intensitetin e atij bashkëpunimi, por theksi i fortë i qeverisë gjermane mbi praninë në këtë zonë mbetet një çështje e hapur”, theksoi Jeremiq.

Sipas tij, heqja e të dërguarve të posaçëm është pjesë e masave shtrënguese që u futën kur Merc erdhi në pozicionin e kancelarit.

Në këtë mënyrë, specifikon ai, u ndërprenë funksionet e 27 të dërguarve për çështje të ndryshme.

Por ai thekson se pas gjithçkaje fshihet qëllimi që Ministria e Punëve të Jashtme e Gjermanisë të koordinojë aktivitetet e saj në përputhje me politikën e Kancelarit, gjë që, thekson ai, nuk ka qenë e tillë deri më tani.

"Është pjesë e kursimeve, pa dyshim, por edhe pjesë e përpjekjes për ta rikthyer të gjithë atë aspekt të politikës së jashtme në zyrën e kancelarit. Deri më tani, për gjashtëdhjetë vitet e fundit, ministria e punëve të jashtme i përkiste partnerëve të ndryshëm të koalicionit, nga Liberal te të Gjelbrit, dhe kjo krijoi tensione të mëdha midis zyrës së kancelarit dhe ministrisë së punëve të jashtme, të cilat shpesh udhëhiqeshin nga dy politika, dhe shpesh diametralisht të kundërta, me anë të të cilave ministria e punëve të jashtme ishte gjithmonë e ekspozuar ndaj presionit më të madh nga SHBA-të. Duke zgjedhur një ministër nga radhët e CDU-së, ministria kthehet në juridiksionin e kancelarit, gjë që, në fund të fundit, është normale dhe e pranueshme në vendet që kanë sisteme rregullimi kancelarësh", shpjegon Jeremiq.

Ai shton se në këtë mënyrë Merc po i rikthen vetes si kancelar një rol vendimtar në zhvillimin e politikës së brendshme dhe të jashtme.

“Para së gjithash, kjo heq ndikimin e Evropës, por edhe të ndikimeve të ndryshme të huaja, dhe e kthen Ministrinë e Punëve të Jashtme në pozicionin se është ajo që vendos”, konsideron Jeremiq.

Në këtë mënyrë, ai parashikon që ambasadat do të marrin funksione dhe përgjegjësi më të mëdha, si dhe organizatat joqeveritare që financohen përmes fondeve të ndryshme përmes Ministrisë së Punëve të Jashtme.

“Do të jetë një lloj i ri veprimi nga Ministria e Punëve të Jashtme, në një mënyrë më të drejtpërdrejtë, dhe nuk mendoj se në asnjë rast përfaqëson tërheqjen e Gjermanisë nga Ballkani, por përkundrazi, koordinim më të madh dhe ndikim të saj më të madh dhe më të sigurt, veçanërisht kur bëhet fjalë për ne, por edhe për çështjen e Kosovës”, është i bindur Jeremiq.

“Përmbyllja” e stabilitetit

Edhe analisti politik Shkëlzen Maliqi është i bindur se kancelari i ri gjerman, Friedrich Merz, nuk dëshiron një destabilizim të ri të Ballkanit Perëndimor, por është i interesuar për “përmbylljen” e stabilitetit të këtij rajoni të Evropës.

“Është e sigurt se Gjermania nuk mund të jetë e painteresuar, pasi ka investuar shumë në ekonominë serbe. Kjo me shumë gjasë do të vazhdojë, por ajo është gjithashtu e interesuar që të përmbyllë sigurinë dhe stabilitetin e rajonit. Mendoj se kancelari i ri nuk do të dëshironte të lejojë që Ballkani Perëndimor të kthehet sërish në burim destabilizimi për krahun jugor të Evropës dhe NATO-s,” thotë Maliqi për Kosovo online.

Ai shpjegon se bota është gjendur në “marrëdhënie të ndërlikuara” me luftën në Ukrainë, si dhe me pika të tjera të nxehta.

“Por kriza botërore është më shumë në favor të një Evrope të bashkuar në mbrojtje të Ukrainës dhe vlerave perëndimore”, tha Maliqi.

Si provë për këtë, ai thotë se Presidenti i ri amerikan Donald Trump, pas "ofensivës" fillestare, filloi të zbutë kërkesat e tij ndaj pjesës tjetër të botës dhe se rezultatet e para mund të shihen në negociatat me Kinën.

“Pastaj do të jetë radha e Gjermanisë. Ata ndoshta do të përpiqen të nxjerrin maksimumin nga ato negociata, për ta përmirësuar pak situatën, por për një kohë të gjatë, administratat e mëparshme amerikane, si Obama ashtu edhe Biden, kërkuan që Evropa të investonte më shumë në mbrojtjen e saj, të mos varej vetëm nga ushtria amerikane”, thekson Maliqi.

Kur u pyet se si kjo mund të ndikojë në Kosovë, ky analist nuk ka dyshime se Kosova do të mbetet një interes strategjik i SHBA-së.

“Kosova mbetet në interesin strategjik të amerikanëve. Ata synojnë ta mbajnë atë, edhe nëse marrëdhëniet me BE-në ftohen, ata nuk do të largohen nga Bondstili. Por ata po ndërtojnë gjithashtu një qendër të NATO-s në Shqipëri, jo aq e rëndësishme, por kanë një bazë ajrore që mund të jetë plotësuese e Avianës. Edhe pse SHBA-të po afrohen, ata nuk do të kursejnë në të sepse nga këtu kanë kontroll mbi Evropën Lindore, Mesdheun dhe normalisht Ballkanin”, është i bindur ky analist prishtinas.

Ai beson se pavarësisht faktit që administrata e re gjermane e hoqi të dërguarin special për Ballkanin Perëndimor, nevojitet një zëvendësim për Manuel Zaracin.

"Ndoshta do të ketë një zëvendësim. Këtu, britanikët morën të dërguarin e tyre. Pra, do të vazhdojë. Një ndryshim qeverie gjithmonë çon në një ndryshim të të dërguarve, por edhe në atë që do të jetë strategjia e vetë BE-së në Bruksel në lidhje me dialogun për normalizimin e marrëdhënieve", thekson Maliqi.

Fokusi i Berlinit

Petar Qurçiq, studiues në Institutin për Studime Evropiane në Beograd, thekson se Ballkani Perëndimor mbetet fokusi i qeverisë së re në Berlin.

“Gjermania mbetet e pranishme dhe është shumë e interesuar në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Kjo nuk e ndryshon faktin se me këtë ndërprerje të pranisë së saj do të ketë ndryshime, veçanërisht duke pasur parasysh se Ministri i ri i Punëve të Jashtme është Johan Vadeful, i cili ishte veçanërisht i interesuar në çështjen e Ballkanit Perëndimor. Prandaj, ky rajon mbetet në fokus për Gjermaninë”, thekson Qurçiq për Kosovo online.

Ai e interpreton vendimin e qeverisë së re gjermane për të shfuqizuar të dërguarin special për Ballkanin Perëndimor si "racionalizim të kostos".

"Jo vetëm që u shfuqizua ky funksion që u fut në qeverinë e mëparshme, por u shfuqizuan edhe disa të tjerë, siç është çështja e politikës së jashtme feministe, politika klimatike... Në departamentin e punëve të jashtme, logjistika në fushën e transportit. Prandaj, nevojitej racionalizim dhe ky është thelbi", thotë Qurçiq.

Ai kujton se Gjermania emëroi një të dërguar të posaçëm për Ballkanin gjatë qeverisë së Olaf Scholz dhe se zgjedhja e Manuel Zaracin "ishte një lloj kompromisi" midis Social Demokratëve dhe të Gjelbërve.

“Diku, ai departament i të dërguarit të posaçëm shërbeu edhe si një ‘valvul’ për të Gjelbrit, por edhe për disa pjesë të Social Demokratëve për të shprehur disa nga politikat e tyre. Por mendoj se në thelb, veçanërisht duke pasur parasysh se CDU ka treguar disa politika nga Angela Merkel nga të cilat ajo nuk heq dorë, se në fakt është pjesë e vazhdimësisë dhe se vëzhgimi i Ballkanit Perëndimor do të mbetet ende siç ishte më parë”, thotë ky analist.

I pyetur nëse qeveria e re gjermane do të ndryshojë marrëdhënien e saj me Beogradin dhe Prishtinën, Qurçiq thotë se është e vështirë të pritet kjo.

"Gjermania mbetet një nga mbështetësit më të rëndësishëm të pavarësisë së vetëshpallur të Kosovës. Në këtë kuptim, Kosova duhet të presë mbështetje të vazhdueshme nga Berlini. Megjithatë, në marrëdhëniet me Beogradin, Gjermania mbetet e interesuar jo vetëm në dialogun me Prishtinën, por edhe në fusha të tjera në marrëdhëniet dypalëshe me Serbinë. Para së gjithash, ekziston procesi i negociatave të pranimit në BE, dhe Gjermania do të vazhdojë të mbështesë procesin e zgjerimit", vëren Qurçiq.

Ai është i bindur se qeveria e re gjermane do të vazhdojë interesin e saj në shfrytëzimin e litiumit dhe lëndëve të tjera të para kritike në Serbi, dhe se ky fakt tregon vazhdimësinë e filluar nga Angela Merkel dhe të vazhduar nga Olaf Sholc.

"Duhet të presim që e njëjta gjë të vazhdojë edhe gjatë kohës së Kancelarit Merc. Dhe kjo nuk është asgjë e re", beson Qurçiq.

Ai specifikon se ndër çështjet më të rëndësishme që do të jenë në tryezën e kancelares së re gjermane, lidhur me Ballkanin Perëndimor, do të gjendet Bosnja dhe Hercegovina.

"Ndër çështjet më të rëndësishme do të jetë mirëkuptimi i marrëdhënieve në Bosnjë dhe Hercegovinë. Nga Serbia pritet të mbështesë përparimin paqësor në këtë vend", përfundon Qurçiq.