Trump përmend vazhdimisht Serbinë dhe Kosovën – çfarë fshihet pas bregut?

Në një kohë kur vëmendja e Uashingtonit në planin e jashtëm është e përqendruar në Lindjen e Mesme, Rusinë dhe Ukrainën, Indinë dhe Pakistanin, presidenti amerikan Donald Trump në një sërë deklaratash veçon edhe marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës. Kreu i Shtëpisë së Bardhë, gjatë pesë muajve të mandatit të tij, është treguar i zellshëm në marrjen e rolit të ndërmjetësuesit midis palëve në konflikt në botë, dhe bashkëbiseduesit e Kosovo online besojnë se është e mundur që Trump sërish t’i përkushtohet dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, edhe pse rajoni ynë është relativisht i qetë krahasuar me zhvillimet globale.

Shkruan: Dushica Radeka Gjoorgjeviq

Në një konferencë për shtyp në Shtëpinë e Bardhë më 27 qershor, Trump deklaroi se ka bërë shumë gjëra, duke përmendur ndër to edhe marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës.

„Serbia dhe Kosova ishin në prag të konfliktit. Po shkonin drejt një lufte të madhe. U thashë atyre: nëse përfshiheni në luftë, nuk ka më tregti me SHBA-në – dhe ata më thanë se ndoshta nuk do të hyjnë në luftë“, tha presidenti amerikan.

Më herët, në një intervistë për Fox News, ai gjithashtu përmendi Serbinë dhe Kosovën në kontekstin e krizave që kishte ndihmuar në zgjidhje dhe për të cilat, siç tha, mund të kishte fituar edhe çmimin Nobel për Paqe.

Në mes të qershorit, në rrjetin social Truth Social, Trump shkroi se gjatë mandatit të tij të parë kishte ndalur një konflikt ndërmjet Serbisë dhe Kosovës „që kërcënonte të shndërrohej në luftë“. Joe Biden, sipas tij, me disa „vendime shumë të gabuara“ e kishte dëmtuar perspektivën afatgjatë. Por, siç tha Trump, ai do ta „rregullojë këtë sërish“.

Kur do të arrijë ky „rregullim“ në agjendën tashmë të mbingarkuar të presidentit amerikan, mbetet ende e paqartë.

Bazuar në deklaratat e Trump-it të bëra vetëm brenda dy javësh, drejtoresha e Qendrës për Politikë të Jashtme, Aleksandra Joksimoviq, beson se presidenti amerikan do të përpiqet të trajtojë çështjen e marrëdhënieve midis Beogradit dhe Prishtines në periudhën e ardhshme, por ajo vëren se së pari duhet të shihet nëse administrata amerikane do të ketë kapacitetin për t'u angazhuar plotësisht në këtë drejtim.

Sipas Joksimoviq, Trump kujdeset shumë për zgjidhjen e disa çështjeve të rëndësishme.

“Ka tentuar të zgjidhë çështjen e luftës në Ukrainë, gjë që deri tani nuk i ka dalë, ndërsa kur flasim për Izraelin dhe Gazën, pastaj edhe për Izraelin dhe Iranin, ka bërë gjithashtu disa përpjekje, kryesisht përmes negociatave me Iranin, të cilat gjithashtu nuk patën sukses dhe përfunduan me konflikt në të cilin morën pjesë edhe SHBA-të. Çështja e marrëveshjes bërthamore duket se është jashtë tryezës së negociatave, dhe nuk është e sigurt nëse me sulmet është shkatërruar i gjithë potenciali i Iranit për prodhimin e armëve bërthamore. Shtrohet pyetja nëse Amerika, në këtë moment, përballë kaq shumë problemeve globale dhe me vëmendjen e përqendruar edhe në rajonin Indo-Paqësor, ka kapacitete të merret edhe me çështje të tjera dhe në çfarë momenti. Është e mundur që, në mungesë të proceseve të tjera të suksesshme negociatore, t’i rikthehet dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës,” ka deklarur Joksimoviq.

Vlerësime të tilla, thekson ajo, japin edhe disa analistë si Charles Kupchan, anëtar i Këshillit për Marrëdhënie me Jashtë të SHBA-së, i cili ka marrë pjesë në disa administrata të mëparshme.

Marrëveshja e Uashingtonit, kujton bashkëbiseduesja jonë, ishte një nga lëvizjet e fundit të Trumpit gjatë mandatit të tij të parë, dhe tani është një pyetje e madhe se në ç’mënyrë ai do të vazhdonte të merrej me këtë temë.

“Ajo që supozoj se do të mbetej si qasje, në krahasim me atë që kemi parë si shembuj në të kaluarën e afërt, është mungesa e koordinimit me Bashkimin Evropian. Si në çështjen e Ukrainës, ashtu edhe në rastin e Izraelit dhe Iranit, SHBA-ja thjesht e ka lënë Bashkimin Evropian dhe partnerët evropianë anash. Por, do të doja të kujtoja se para nënshkrimit të Marrëveshjes së Uashingtonit, kanë ekzistuar edhe ide të tjera për mënyrën se si mund të zgjidhej dialogu ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, dhe pikërisht vendet evropiane, me ndikimin e tyre, ndaluan zhvillimin e disa ideve në mënyrën siç e shihte atëherë Trump,” thekson Joksimoviq.

Se nuk përjashtohet mundësia që Amerika t’i kushtojë njëfarë vëmendjeje rajonit tonë dhe dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës në periudhën e ardhshme, është mendimi edhe i bashkëpunëtorit të „Rrugës së Re të Tretë“, Petar Doniq, sepse, siç thekson ai, analizat kanë treguar se kur administrata e presidentit amerikan Donald Trump e thekson një temë, ekziston një tendencë më e madhe që ajo të trajtohet në mënyrë më të drejtpërdrejtë.

Njëkohësisht, Doniq thotë se të gjitha deklaratat e Trumpit duhet të shikohen “përmes vizorit të Trumpit”, i cili ka një stil të lirë komunikimi, ku deklaratat mund të balancohen në nivele të ndryshme peshe.

“Ai ka thënë se palët ishin të gatshme për konflikt dhe se ai ndërmjetësoi për të ulur përshkallëzimet, por ne që jetojmë këtu e dimë se ndoshta kjo dukej pak më ndryshe. Prandaj nuk përjashtohet aspak që rajonit tonë t’i kushtohet një vëmendje e caktuar në periudhën në vijim, edhe pse spekulimet dhe deklaratat e ndryshme të zyrtarëve kanë pohuar të kundërtën, se rajoni nuk është aktualisht në fokusin e administratës amerikane për shkak të rëndësisë së çështjeve në Paqësor dhe të konfliktit në Ukrainë dhe me NATO-n”, ka thënë Doniq për Kosovo online.

Në situatën në të cilën ndodhet aktualisht Trump, siç thotë Doniq, ai duhet të forcojë më tej retorikën dhe rezultatet mbi bazën e të cilave mund ta paraqesë veten si paqebërës.

"Ai fitoi zgjedhjet mbi atë platformë dhe baza e tij republikane MAGA, e cila është më besnike ndaj tij, pret që ai ta përmbushë këtë. Le të themi se në Iran, ai ndërhyri dhe kjo rezultoi në një armëpushim të brishtë, por gjithnjë e më të qëndrueshëm. E gjithë kjo do të thotë se ata kanë një nevojë të madhe për të dalë me një rezultat," thekson Doniq.

Nëse Trump dhe administrata e tij do të ktheheshin aktivisht në procesin e dialogut midis Beogradit dhe Prishtines, sipas bashkëbiseduesit tonë, është e mundur që mënyra e pjesëmarrjes së tyre të ishte me të dërguarin special, si dhe gjatë mandatit të tij të parë.

“Kjo mund të jetë një mënyrë veprimi, megjithatë Trump për momentin përballet edhe me sfida kadrovike. Disa bashkëpunëtorë që fillimisht ishin pranë tij po largohen gradualisht. Kjo është një prirje që e kemi parë edhe nga mandati i kaluar, se bashkëpunëtorët nuk qëndrojnë gjatë në administratën e Trumpit. Pritshmëritë janë të larta, ndërsa politika shumë komplekse, sidomos sot. Nuk e dimë kush mund të jetë i dërguar special. Është spekuluar se mund të jetë Grenell, por ai aktualisht është i angazhuar në detyra më të rëndësishme, pasi situata globale është shumë e paqëndrueshme, ndërsa rajoni ynë është relativisht i qetë krahasuar me atë që po ndodh në botë”, thotë Doniq.

Vazhdimi i vëmendjes që Amerika i kushton rajonit, sipas tendencave që janë të dukshme, do të jetë sërish nga këndvështrimi ekonomik, vlerëson ai. Në favor të kësaj flasin, siç shton ai, disa projekte investimi në rajon – disa përmes kanaleve personale të Trumpit, e disa përmes kanaleve zyrtare të shtetit.

“Kështu ishte edhe në mandatin e kaluar, kur agjenda ishte bashkimi ekonomik i rajonit dhe basti ishte: nëse rajoni afrohet ekonomikisht, do të afrohet edhe politikisht. Nëse shohim se kush është përzgjedhur në Departamentin e Shtetit, kush është përzgjedhur për pozitat e ambasadorëve dhe për pozitat e të dërguarve të posaçëm, e shohim që kjo do të jetë prirja edhe tani, që tregimi të vazhdojë nga këndi ekonomik”, përfundon Doniq.

Deklaratat e presidentit amerikan, në të cilat ai përmend kontributin e tij në parandalimin e konfliktit ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, sipas vlerësimit të ekspertit të sigurisë nga Prishtina, Hisen Gecaj, tregojnë se ai është i interesuar për Ballkanin dhe për paqen që duhet të mbizotërojë në këtë rajon.

“Këto deklarata tregojnë se në të ardhmen e afërt do të ketë sërish një takim ndërmjet Kosovës dhe Serbisë me qëllim që të gjendet një zgjidhje e favorshme,” tha Gecaj për Kosovo online.