Fushata parazgjedhore në Kosovë: Gjuha e urrejtjes, paditë dhe gjobat

Shpërthejnë fyerjet, kërcënimet, por edhe gjobat. Fushata parazgjedhore në Kosovë është karakterizuar nga retorika më e ashpër ndonjëherë midis kundërshtarëve kryesorë politikë, për të cilën janë paguar mbi 400.000 euro gjoba. Për studiuesit, ka pasur shumë deklarata nxitëse dhe një gjuhë të qartë urrejtjeje. Për bashkëbiseduesit e Kosovo online, kjo është një përplasje e pritur brenda korpusit politik shqiptar dhe një targetim edhe më i pritshëm i komunitetit serb. Po ashtu, ekziston edhe "pyetja për një milion dollarë": A do ta qetësojë apo do ta përshkallëzojë më tej situatën "dita pas", 10 shkurt?

Shkruan: Arsenije Vuçkoviq

Sipas hulumtimit të OJQ-së Demokracia në Punë, tre javët e fundit të fushatës parazgjedhore në Kosovë janë përcjellë me gjuhë urrejtjeje dhe vetëm gjatë shtatë ditëve të fundit janë shënuar 48 raste në të cilat partitë politike kanë përdorur retorikë nxitëse dhe gjuhë urrejtjeje.

Në internet janë regjistruar edhe 623 raste të gjuhës së urrejtjes, një pjesë e madhe e të cilave është shpërndarë përmes videove të postuara nga partitë politike.

Në të njëjtën kohë, duke analizuar punën e 152 portaleve, kjo OJQ ka identifikuar rreth 130 mijë komente, prej të cilave shtatë për qind janë drejtuar kundër kandidatit për kryeministër të Vetëvendosjes Albin Kurti, nga pesë për qind kundër kandidatëve të PDK-së Bedri Hamza dhe ABK-së Ramush Haradinaj, dhe katër për qind kundër kandidatit të LDK-së për kryeministër Lumir Abdixiku.

Retorika nxitëse gjatë fushatës dëshmohet edhe nga gjobat mbi 400 mijë euro të mbledhura nga Kolegji Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa.

Më së shumti ka paguar LDK-ja, ndërsa numrin më të madh të ankesave dhe gjobave e ka marrë Vetëvendosja.

Edhe pse gjobat janë shqiptuar kryesisht për fyerje ndaj kundërshtarëve politikë, ky Panel pranoi të hënën ankesën e PDK-së dhe e gjobiti Lëvizjen Vetëvendosje me 35.000 euro, pasi mbështetësit e kësaj partie ngritën lart tre gishta gjatë një tubimi zgjedhor në Skenderaj. Sipas Panelit, ky është një “simbol ekskluzivisht serb, i cili në tre vitet e fundit ka marrë një nuancë nacionaliste, pasi është përdorur nga forcat paraushtarake serbe në luftërat në Ballkan”.

“Kur e ke komshinj e këq, atëherë duhet të mbash moralin lartë dhe pushkën e mirë plotë”, deklaroi Kurti të martën në Podujevë.

Paneli Zgjedhor ende nuk ka reaguar, por ka reaguar ministri i Punës, Punësimit, Çështjeve të Veteranëve dhe Sociale në Qeverinë e Serbisë, Nemanja Staroviq.

“Duhet ta ndalim këtë nxitës lufte para se të ndodhë katastrofa. Pistoleta e Çehovit gjithmonë qëllohet – mos u mashtrojmë se e Kurtit nuk do të qëllojë”, shkroi Staroviq në rrjetin social “X”.

“Karta parazgjedhore”

Koordinatori i Grupit të Punës të Konventës Kombëtare për BE-në për Kapitullin 35, Dragisha Mijaçiq, thotë në një intervistë për Kosovo online se deklarata të tilla të Kurtit nuk janë surprizë.

“Gjuha e urrejtjes gjatë fushatës dhe narrativat etno-nacionaliste nuk janë të reja në Ballkan, sigurisht jo në Kosovë. Në fushatën e Kosovës udhëhiqet nga Lëvizja Vetëvendosje, e cila po e shtyn këtë lloj fjalimi në diskursin publik. Ne mund të dëgjojmë më pak nga partitë e tjera politike, përfshirë partitë politike që dolën drejtpërdrejt nga UÇK-ja”, thotë Mijaçiq për Kosovo online.

Ai sqaron se fushata e Lëvizjes Vetëvendosje ka për qëllim prezantimin e rezultateve të qeverisë në raport me komunitetin serb, veçanërisht në veri të Kosovës.

“Fushata e intensifikuar e Vetëvendosjes pasqyron kartën e tyre kryesore që po luajnë në këto zgjedhje, dhe kjo është gjithçka që ata kanë bërë ndaj komunitetit serb, kryesisht atyre që jetojnë në veri të Kosovës. Pra, nuk është për t'u habitur që Albin Kurti dhe Lëvizja Vetëvendosje zgjodhën atë hartë të diskursit nacionalist në daljet e tyre publike gjatë fushatës”, thekson Mijaçiq.

Partitë deri më tani kanë paguar më shumë se 400 mijë euro gjoba për mosrespektimin e rregullave gjatë fushatës, dhe sipas Mijaçiqit, kjo është diçka që përsëritet në çdo cikël zgjedhor.

Ai veçon gjobën që Vetëvendosje e ka paguar në fillim të javës, për - ngritjen e tre gishtave.

“Dhe ai u gjobit me një shumë të pabesueshme prej 35.000 euro, ku ngritja e tre gishtave konsiderohet akt provokimi, duke marrë parasysh se çfarë përfaqësojnë ata tre gishta brenda komunitetit serb dhe si e perceptojnë shqiptarët atë që ndodhi në vitet 1990”, thotë Mijaçiq.

Ai kujton se shumica e gjobave ishin më të vogla, duke filluar nga 5.000 deri në 10.000 euro.

“Kishte vërtet shumë gjoba dhe pyetja është nëse kjo do të reflektohet tek elektorati. Por që sigurisht do të ndikoj në buxhetet e subjekteve politike”, përfundon Mijaçiq.

Retorika e "referendumit"

Analisti Afrim Kasolli beson se tensionet e shtuara në fushatën zgjedhore, përfshirë retorikën nxitëse dhe gjuhën e urrejtjes, janë pasqyrë e situatës politike në Kosovë, në të cilën për kryeministrin e Kosovës Albin Kurti 9. shkurti është “referendum”, ndërsa për partitë opozitare çështje “jete a vdekje”.

“Fyerja dhe gjuha e urrejtjes së përdorur nga partitë politike në këtë fushatë është mënyra e tyre për të kuptuar dhe përjetuar këto zgjedhje. E thënë figurativisht, për çdo parti politike këto zgjedhje janë të një rëndësie jetike. Për ta është çështje e jetës apo e vdekjes, në njëfarë mënyre, sepse Lëvizja Vetëvendosje i sheh këto zgjedhje si një mundësi për të riafirmuar pushtetin”, thotë Kasolli për Kosovo online.

Ai përkujton se Albin Kurti, pra, këto zgjedhje po i paraqet si “referendum”.

“Disa herë kryeministri Kurti ka bërë thirrje që këto zgjedhje të kuptohen si një lloj referendumi në të cilin qytetarët e Kosovës do të vlerësonin punën e suksesshme të qeverisë. Në të njëjtën kohë, për partitë opozitare kjo është e një rëndësie jetike, duke pasur parasysh rezultatet e zgjedhjeve të fundit dhe ndryshimin e madh që ka bërë Vetëvendosje. “Prandaj tani kanë nevojë për ngritje politike”, thekson Kasolli.

Ai e sheh këtë si arsye kryesore për atmosferën e tensionuar zgjedhore, si dhe numrin e madh të ankesave dhe dënimeve për sjelljet e pjesëmarrësve gjatë fushatës.

“Institucionet e përfshira në monitorimin e zgjedhjeve deri më tani kanë vendosur gjoba shumë të larta ndaj partive politike, që i kalojnë 400 mijë euro. Ky është një precedent duke pasur parasysh fushatat e mëparshme zgjedhore”, thekson Kasolli.

Ai saktëson se Albin Kurti shquhet në retorikën e tij nxitëse pasi dëshiron të paraqitet si një “lider me karizëm” të vërtetë në raport me të gjithë kundërshtarët e tij.

“E nisi fushatën me gjuhë ofenduese ndaj liderëve të partive opozitare, duke llogaritur dhe shpërfillur sensin tonë politik të karizmës së liderëve, duke u paraqitur si një lider i vërtetë në raport me kundërshtarët e tij dhe se nuk kishte kundërshtar të denjë”, thotë Kasolli.

Ai shpjegon se Kurti këtë fushatë e ka bazuar në hulumtime që tregojnë se më shumë se 30 për qind e të rinjve në Kosovë votojnë më shumë për liderët politikë sesa për programet.

Prandaj, kujton ai, është i vetmi kandidat për kryeministër që nuk e ka përshkruar vizionin e tij për qeverisjen e qeverisë nga viti 2025 deri në vitin 2029.

“Kurti e shfrytëzoi atë atmosferë politike dhe sociale, duke përdorur gjuhë fyese ndaj kundërshtarëve politikë për të mobilizuar sa më shumë elektoratin me karizmën dhe lidershipin e tij”, thekson Kasolli.

“Dezinfektimi” dhe votuesit

Rreth dhjetë kilometra larg, në Graçanicë, retorika nxitëse e zgjedhjeve po interpretohet si një përpjekje për "dezinfektim".

“Tendenca e përgjithshme e vendeve jodemokratike në Evropën Juglindore, por edhe në mbarë botën, është që qeveria aktuale të përdorë të gjitha burimet dhe potencialin shtetëror për të dezinfektuar opozitën, për të dezinfektuar hapësirën mediatike dhe për të dezinfektuar kundërshtarët politikë. Në Kosovë gjërat janë edhe më keq sepse pushteti aktual dhe opozita shfrytëzojnë çdo mundësi për të vënë në dukje rrezikun serb, problemin e çështjes serbe, sepse elitat politike të shqiptarëve të Kosovës nuk kanë çfarë t'u ofrojnë votuesve përveç luftës me Serbinë. Dhe kështu fitojnë pikë politike dhe besimin e votuesve të tyre”, thotë Gudzhiq në një intervistë për Kosovo online.

Ai beson se kjo lloj politike mund të çojë në konflikte ndëretnike dhe dhunë në afat të gjatë, e cila mund të përshkallëzohet në një moment.

“Deri më tani kemi pasur konflikte të kontrolluara. Ne nuk e dimë se çfarë mund të ndodhë nëse këto konflikte prodhojnë dhunë të madhe dhe nëse serbët përjetojnë një pogrom të 17 marsit ose, në fund të fundit, nëse do të pësojnë fatin e grekëve të Kostandinopojës apo Anadollit, nëse ata thjesht zhduken nga këto zona”, thekson dhe paralajmëron Gudzhiq.

Armiqësitë dhe pasojat

Stefan Vlladisavlev, Koordinatori i Programit të Fondacionit BFPE për një shoqëri të përgjegjshme, beson se niveli i lartë i tensionit gjatë fushatës zgjedhore tregon një armiqësi të madhe mes partive shqiptare në Kosovë dhe se rezultatet e 9 shkurtit do të përcaktojnë nëse do të ketë një kthesë, përfshirë edhe në narrativën ndaj komuniteteve pakicë.

“Gjuha e urrejtjes që po dëshmojmë tregon se vetë atmosfera parazgjedhore është nën një nivel mjaft të lartë tensioni. Me këtë nënkuptojmë jo vetëm raportin që fuqitë politike dominuese në Kosovë kanë ndaj minoritetit serb, por edhe raportin që kanë me njëra-tjetrën. Mes partive shqiptare duket se ka një nivel jashtëzakonisht të lartë armiqësie. Mënyra në të cilën komunikohet fushata zgjedhore është mishëruar edhe në dënimet e parapara për shkeljen e rregullave të fushatës dhe shprehjen e gjuhës së urrejtjes," thekson Vlladisavlev për Kosovo online.

Ai beson se tensionet e shtuara janë rezultat i një “përhapjeje” të ngjarjeve nga veriu i Kosovës dhe se 9 shkurti mund të jetë kulmi, por edhe “pika e fillimit” e atmosferës së ardhshme në shoqërinë kosovare.

“Niveli i lartë i tensionit që është shkaktuar në veriun e Kosovës është përhapur në pjesën tjetër të shoqërisë dhe duket se 9. shkurti do të jetë kulmi i gjithë kësaj. Rezultatet që do të arrihen atëherë sigurisht që do të shërbejnë si pikënisje për zhvillimin e mëtejshëm të atmosferës në të gjithë shoqërinë që aktualisht është nën udhëheqjen e partisë Vetëvendosje dhe liderëve dhe narrativave që ajo promovon. A do të ketë një zbutje të narrativës, një kthesë e caktuar në qëndrimin ndaj popujve pakicë mbetet për t'u parë, por në masë të madhe do të varet se kush do të zgjohet në mëngjesin e 10 shkurtit si fitues i zgjedhjeve parlamentare në Kosovë”, beson Vlladisavlev.

Atmosfera e ngarkuar dhe shkëmbimi i akuzave mes partive kryesore shqiptare kulmoi më 27. janar me një incident në Skenderaj kur u sulmua Albin Kurti dhe mbështetësit e tij, duke detyruar policinë të reagojë.

Vlladisavlev e interpreton këtë ngjarje si përgjigje ndaj retorikës që përdor vetë lideri i Vetëvendosjes.

"Njerëzit kudo në botë kanë një problem kur autoriteti kalon disa kufij. Nëse vazhdimisht promovoni gjuhën e urrejtjes në narrativën tuaj publike, është e pritshme që do të hasni në një lloj proteste. Pyetja është nëse vetëm aktorët që promovojnë gjuhën e urrejtjes dhe bëjnë thirrje për një lloj të caktuar veprimi bazuar në atë gjuhë të urrejtjes janë mjaft konstruktivë për të pranuar kritikat dhe për të përshtatur disa nga politikat e tyre. Unë do të thosha se kjo situatë nuk është specifike vetëm për territorin e Kosovës, por mund të gjendet edhe në pjesë të tjera të rajonit”, saktëson Vlladisavlev.

Duke komentuar vendimin e Panelit Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa, i cili e gjobiti Lëvizjen Vetëvendosje me 35. mijë euro për ngritjen e tre gishtave në të njëjtin tubim në Sërbicë, Vlladisavlev thotë se kjo është një “lojë simbolesh”.

Ai paralajmëron se është shumë më e rrezikshme nëse tensione të tilla shpërndahen në mbarë shoqërinë kosovare pas zgjedhjeve.

“Simbolizmi luan një rol të rëndësishëm në krijimin e narrativave dhe ka mënyra në të cilat simbole të ndryshme interpretohen nga këndvështrime të ndryshme. Jam i sigurt se ka disa lloje provokimesh që fshihen mes akteve të tilla. Por unë nuk do t'i kushtoja shumë rëndësi simboleve të mundshme, por përkundrazi do të theksoja rrezikun e mundshëm nëse këto tensione kalojnë disa kufij të mirësjelljes dhe përhapen në të gjithë shoqërinë, e cila sigurisht shkon përtej asaj që përfshin fushata zgjedhore dhe rezultatet e menjëhershme të zgjedhjeve," përfundon Vlladisavlev.

Strategjia e polarizimit

Millosh Pavkoviq, bashkëpunëtor në Qendrën për Politika Evropiane, deklaroi se Lëvizja Vetëvendosje dhe kandidati i tyre për kryeministër Albin Kurti po përdorin një “strategji polarizimi”, prandaj pret që ata të përdorin retorikë të shtuar nacionaliste deri më 9. shkurt, e cila mund të “heshtet” vetëm nëse nuk janë në gjendje të formojnë vetë një qeveri të re.

“Është një strategji polarizimi që është në dobi të Vetëvendosjes dhe të cilën ata e përdorin gjerësisht, veçanërisht në vetë fushatën. Unë supozoj se Vetëvendosje dhe Kurti do të vazhdojnë ta përdorin këtë retorikë të shtuar nacionaliste dhe gjuhën e urrejtjes deri në ditën e zgjedhjeve dhe se pas zgjedhjeve do të varet nga rezultatet e zgjedhjeve”, thotë Pavkoviq për Kosovo online.

Ai është i bindur se Lëvizja Vetëvendosje do të “hesht” këtë retorikë vetëm në një situatë kur do të duhet të kërkojnë partnerë koalicioni nëse nuk kanë vende të mjaftueshme në parlament për të formuar në mënyrë të pavarur qeverinë.

"Në atë rast, ata ndoshta do të zvogëlojnë retorikën nacionaliste dhe gjuhën e urrejtjes për ta bërë më të lehtë fitimin e një partneri. Nëse Vetëvendosje fiton shumicën absolute në zgjedhje, ata nuk kanë arsye të ndalojnë këtë praktikë dhe besoj se do të vazhdojnë me retorikën nacionaliste dhe të gjitha politikat që kanë zbatuar deri më tani, si ndaj partive shqiptare, por në radhë të parë ndaj komunitetit serb, që ishin shumë nacionalistë dhe ekstremë”, thekson Pavkoviq.

Ai nuk përjashton mundësinë që retorika e intensifikuar nacionaliste të vazhdojë edhe pas zgjedhjeve.

“Kjo sigurisht që është e mundur, por kjo është mënyra e futur nga Vetëvendosje. Mendoj se do të varet në radhë të parë nga vetë Vetëvendosja, si do të sillen, si do ta përcaktojnë diskursin politik dhe si do të përshtaten partitë e tjera shqiptare në Kosovë”, beson ky analist.