Kush nga funksionarët e rinj të BE-së do të jetë kyç për marrëdhëniet mes Beogradit dhe Prishtinës?

Mozaiku i ri administrativ i Bashkimit Evropian është afër paraqitjes së tij përfundimtare. Parlamenti Evropian mund të votojë për përbërjen e Komisionit Evropian në javën e fundit të nëntorit, i cili do të drejtohet nga Ursula fon der Lejen për pesë vitet e ardhshme, dhe përveç kësaj gjermane të njohur për Beogradin dhe Prishtinën, politikën e Brukselit drejt dialogut do ta formësojnë, me pak a shumë ndikim, edhe estonezja Kaja Kalas dhe sllovenia Marta Kos, nëse do të konfirmohen kandidaturat e tyre për portofolë brenda KE-së.

Shkruan: Dushica Radeka Gjorgjeviq

Sot në Parlamentin Europian përfundojnë seancat dëgjimore të kandidatëve për komisionerë dhe Kos, si kandidat për komisioner për zgjerim të BE-së, këtë pjesë të procedurës e përfundoi më 7 nëntor, kur hapi pjesërisht biletat. Në dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, tha ajo, nevojitet përparim.

“Nëse gjërat nuk funksionojnë, duhet të gjenden rrugë të reja”, tha Kos, duke shprehur gatishmërinë e saj për të bashkëpunuar me Kallas për dialogun.

Edhe Kalas është gati për bashkëpunim. Si kandidate për Përfaqësuesen e Lartë të BE-së për Punët e Jashtme, ajo tha në seancën e saj të sotme se do të punojë krah për krah me Komisionerin e Zgjerimit për të dhënë rezultate mbi zgjerimin e BE-së, të cilën ajo e përshkroi si "investim gjeo-strategjik në interes të BE-së. ".. Duke folur për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, ajo tha se të gjithë paraardhësit e saj kanë investuar shumë kohë në atë proces, për të sjellë stabilitet në rajon.

Meqenëse dialogu, pra normalizimi i marrëdhënieve, është kusht thelbësor për përparimin në rrugën e tyre evropiane si për Prishtinën ashtu edhe për Beogradin, ndikimi i tandemit Kalas-Kos në këto procese do të jetë i ndërsjellë.

Drejtori i Institutit për Studime Evropiane në Beograd, Sllobodan Zeçeviq, vlerëson se Kaja Kalas dhe Marta Kos do të jenë të rëndësishme për rrjedhën e mëtutjeshme të procesit të normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, por vëren se tonin për të gjithë përbërjen e KE do ta vendosë presidentja e saj, Ursula fon der Lejen.

"Sa i përket marrëdhënieve me Serbinë dhe Kosovën, mendoj se Kaja Kalas dhe Marta Kos duhet të veprojnë në mënyrë të koordinuar në raport me Presidenten e KE-së Ursula fon der Lejen. Presidentja e Komisionit Evropian ka kompetenca më të mëdha dhe ndikim më të madh në politikën e komisionit, ajo mund të zëvendësojë ose të kundërshtojë zgjedhjen e komisionerëve individualë, që do të thotë se ka një disiplinë hierarkike brenda komisionit që nuk ka qenë më parë”, ka theksuar Zeçeviq për Kosovo online.

Ai thekson se nuk e nënvlerëson rëndësinë e Kalas dhe Kos dhe në të njëjtën kohë thekson se presidenti i Komisionit Evropian është ai që ka ndikim të madh dhe se Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si një lloj vëllai i madh i BE-ja është gjithashtu vendimtare për zhvillimin e situatës në Kosovë.

“Kaja Kalas vjen nga një vend që ka një qëndrim të neveritshëm ndaj Rusisë, dhe shpesh jemi të lidhur me Rusinë, do të shohim se si do të jetë qëndrimi i saj ndaj nesh. Edhe Estonia edhe Sllovenia e njohën pavarësinë e Kosovës dhe situata është e qartë atje. Por qëndrimi i Shteteve të Bashkuara të Amerikës ndaj nesh dhe problemit tonë të Kosovës mund të ketë shumë ndikim mbi to, pavarësisht nga ky fakt, në fund të fundit, të dyja janë të rëndësishme, megjithatë, presidenti i Komisionit edhe SHBA-ja që drejton politikën perëndimore ndaj nesh dhe ndaj të ashtuquajtura Kosovë, në fakt nga kjo varet edhe qëndrimi i KE-së ndaj nesh dhe qëndrimi i këtyre dy politikanëve ndaj problemit të Kosovës”, përfundon Zeçeviq.

Një nga dilemat është dhe nëse posti i Përfaqësuesit Special të BE-së për Dialog, aktualisht i mbajtur nga Mirosllav Lajçak, do të shfuqizohet apo Lajçak do të ketë një pasardhës.

Nëse formati i dialogut do të kthehej në atë kur përfaqësuesit e lartë të BE-së për politikën e jashtme, Katrine Eshton dhe Federika Mogerini, u përfshinë drejtpërdrejt si ndërmjetësues, profesori asistent në Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd, Millan Krstiq, thotë se kjo do të ishte një mesazh se ky proces është shumë i rëndësishëm për Bashkimin Evropian.

“Ekziston edhe mundësia e vazhdimit të praktikës së emërimit të ndërmjetësve që do të merren me dialogun në terren, por kjo nuk e ndryshon thelbin politikisht”, thotë Krstiq.

Komisioneri për Zgjerim, thekson ai për Kosovo online, sigurisht që ndikon në politikën e Bashkimit Evropian ndaj shteteve kandidate për anëtarësim në BE dhe se në këtë kontekst ai ka një rol të caktuar edhe në formësimin e politikës së Brukselit ndaj rajonit, e për rrjedhojë edhe në dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.

“Por, Bashkimi Evropian ka një ndërmjetësim të veçantë, pra një ekip të veçantë ndërmjetësues që merret drejtpërdrejt me dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, kështu që këto janë procese të ndara, edhe pse sigurisht që nuk duhet parë si i ndarë në mënyrë strikte me barriera sepse gjithçka derdhet nga njëra në tjetrën. Dhe politika e përgjithshme e Bashkimit Evropian ndaj rajonit, politika e zgjerimit ndikon në progresin në dialog, dhe përparimi në dialog është një nga kushtet për përparim në rrugën e anëtarësimit në Bashkimin Evropian“, thekson Krstiq.

Analisti nga Prishtina, Artan Muhaxhiri, është i mendimit se emrat konkretë në administratën e ardhshme të Brukselit nuk do të jenë të rëndësishëm për dialogun, sepse, siç thotë ai, Bashkimi Evropian ka një strukturë shumë strikte, dhe sa i përket dialogut Beograd-Prishtinë, të gjitha kornizat dhe qëllimet tashmë janë vendosur.

“Realisht nuk ka rëndësi se kush do të jetë komisioneri apo personi përgjegjës për dialogun sepse drejtimet që tashmë ekzistonte do të ndiqet”, thotë Muhaxhiri për Kosovo online.

Siç vlerëson, se nuk ka një person të tillë që mund të devijojë apo të krijojë një rrugë tjetër në dialog krahasuar me atë që është vendosur tashmë.

“Gjithçka do të jetë në drejtim të respektimit të marrëveshjes nga Brukseli dhe Ohri”, shton ai.

Sipas vlerësimit të tij, kandidatja për Komisionare për Zgjerim, Marta Kos, është “një politikane shumë interesante”, dhe meqë vjen nga Sllovenia, ai beson se Kos mund të njihet më shumë me kontekstin e dialogut.

"Sidoqoftë, ajo nuk mund të bëjë si të dojë. Ajo do të duhet të lëvizë brenda rregullave dhe rregulloreve dhe të gjitha kërkesave që janë bërë deri më tani. Pra, unë me të vërtetë nuk mendoj se emrat në administratën e ardhshme të Brukselit do të kenë ndonjë rëndësi”, thotë Muhaxhiri.