Kthimi i zgjedhjeve të parakohshme

Shkruan për Kosovo online: Muharem Bazdul

Disi paralelisht, në Republikën e Sërbisë qeveria ra, ndërsa në krahinën jugore autonome sërbe mbi të cilën pushteti në Beograd nuk ka kontroll efektiv për më shumë se çerek shekulli, u mbajtën zgjedhjet. Ciniku do të mund të thoshte se nuk ka provë më të mirë të tezës se Kosova është Sërbi prej sinkronizitetit të ndryshëm që zgjasin qysh prej shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Gjithë kohës, të themi, deri në këto zgjedhje të fundit, në Kosovë nuk ka pasur zgjedhje të rregullta, të gjitha kanë qenë të jashtëzakonshme. Tashmë, megjithatë, partia e Kurtit ka arritur të qeverisë për mbarë ciklin zgjedhor. Në mënyrë të ngjashme, në të njëjtën periudhë, Sërbia karakterizohej edhe me tendencë drejt zgjedhjeve të parakohshme. Nëse pas konstituimit parlamentar të dorëheqjeve të Vuçiqit, nga ana e maxhorancës parlamentare zgjidhet qeveria e re, realisht pritet që dhe zgjedhjet e ardhshme në Sërbi të jenë të rregullta. Ngelet e hapur, megjithatë, mundësia për të pasur edhe një herë këtë pranverë zgjedhje të parakohshme.

Të kthehemi, megjithatë, tek zgjedhjet e rregullta në Kosovë. Herën e kaluar, Albin Kurti me Vetvendosjen e tij, fitoi shumicën absolute prej më shumë se 50% të votave. Në të tillë situatë rreth formimit të qeverisë nuk duhet të ketë dilema. Me mbështetjen e mëtejshme të deputetëve të pakicës, ai kishte më shumë se shumicë stabile. Sipas të gjitha deklaratave dhe propagandave nga fushata zgjedhore dhe në këto zgjedhje, priste të njëjtin rezultat të ngjashëm. Dhe megjithëse partia e tij arriti rezultatin relativisht të thellë më të mirë, kjo ishte ende larg nga shumica absolute. Fituan pak më shumë se 40% të votave çka do të thotë se në parlament do të kenë 47 vende në parlamentin me 120 vende. Partia Demokratike e Kosovës fitoi 22% të votave, ndërsa Lidhja Demokratike e Kosovës 17 çka përfaqëson përkatësisht 25 dhe 20 mandate, ose 45 gjithsej, që është pothuajse e barabartë me rezultatin e Kurtit. Tetë mandate të tjera fitoi koalicioni Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës e Ramush Haradinajt dhe partisë së Fatmir Limajt (në përqindje të votave kjo është 7.4). Në total, janë 100 mandate dhe aty janë dhe 10 mandate të rezervuara për pakicat dhe dhjetë të tjera të rezervuara për sërbët.

Nëse 3 listat shqiptare do të bashkoheshin kundër Kurtit, do të kishin 53 vota kundër 47 të Kurtit. Nëse tre listat shqiptare do të bashkoheshin kundër Kurtit, ato do të bënin 53 vota ndaj 47 të Kurtit. Nën votat e pakicave, Kurti ka 57 vota dhe nuk i mjaftojnë, pra i duhen edhe katër të tjera, pra shumicën më të ngushtë të mundshme. Në këtë kontekst, është fort i rëndësishëm rezultati për dhjetë mandatet sërbe. Sikurse qëndrojnë gjërat tani, ende nuk është plotësisht e qartë nëse Lista Sërbe i ka fituar të dhjetë apo nëse Nenad Rashiq ka fituar një. Pra, nëse Rashiq do të pajtohej sërish me shumicën e Kurtit, ajo do të ishte 58 vota, ndërsa bashkimi i të gjitha partive tjera shqiptare dhe marrëveshja e tyre me (së paku) nëntë deputetë të Listës Sërbe do të krijonte një shumicë prej 62 deputetësh.

Disa analistë dhe komentatorë që nuk e fshehin simpatinë ndaj Kurtit, pohojnë se ai sërish do të formojë qeverinë pa asnjë problem të veçantë. Ata bëjnë të ditur haptazi se Kurti në atë apo këtë mënyrë, do të tërheqë disa “mbikalues”. Kjo, natyrisht, nuk është e pamundur. Ai që tashmë mban pushtetin, në nisje është në një lloj favori dhe praktikisht nuk ka qeveri post-jugosllave që në atë apo këtë moment nuk janë formuar falë “mbikaluesve”. Ajo çka për Kurtin gjithashtu shkon në favor, është fakti se ai ka më shumë kontroll mbi listën e tij sesa çka mund të jetë koalicion i bashkuar i përbërë nga katër parti, pra dy parti dhe një koalicion parazgjedhor.

Egzistojnë megjithatë dhe faktorë që për Kurtin nuk shkojnë domosdoshmërisht në favor të tij. Pra kundër tij është shumica dërrmuese e bashkësisë ndërkombëtare, në krye me SHBA. Ndikimi i Ambasadës Amerikane në Prishtinë është i gjithë i parëndësishëm. Në këtë kuptim, nuk duhet të garantohet se të dhjetë votat e pakicave do të jenë në anën e Kurtit. Ekziston në botë një lloj tradite e bukur e pashkruar që pakicat nuk duhet të jenë pika e kthesës në peshore që do të vendosë se kush e merr pushtetin, por se është krejtësisht e natyrshme dhe logjike që ata të bashkohen me mazhorancën pasi ajo tashmë është formuar. Ky ishte rast i shpeshtë, të themi me deputetët sërbë në Kroaci në çerek shekullin e fundit.

Nuk duhet të përjashtojmë as opsionin si në Bullgari që është përsëritur vitet e fundit: se do të ishte e pamundur të formohej ndonjë shumicë, madje as ajo që do të zgjidhte qeveri pakice. Në këtë situatë, në program janë natyrisht zgjedhjet e parakohshme. Madje, megjithatë, nëse formohet ndonjë shumicë, ajo, sikurse duket e sugjeruar dukshëm nga rezultatet, do të jetë shumë e dobët dhe e hollë. Në këtë rast, mundësia e zgjedhjeve të parakohshme do të mbetet në ajër qysh në nisje. Kështu që me gjasa parashikimi më i sigurt i mundshëm, është ajo e kthimit të modës për zgjedhjet e parakohshme; dua të them, vështirë të imagjinohet se zgjedhjet e ardhshme në Kosovë e Metohi do të mbahen vetëm në vitin 2029.