Pse Vatikani nuk e njeh Kosovën

Shkruan për Kosovo online: Zhelko Shajn

Shumë njerëzve u duket çudi pse Vatikani nuk e njohu pavarësinë e Kosovës, duke pasur parasysh faktin se Selia e Shenjtë nuk kishte marrëdhënie miqësore me Jugosllavinë, dhe në të njëjtën kohë që Kroacia është e preferuara kryesore e kishës katolike në rajon, d.m.th. në territorin e ish-RSF Jugosllavisë, si pjesë e konfiguracionit të ri gjeopolitik, ku arkitektura e botës së re po vendoset pas rënies së Murit të Berlinit dhe përfundimit të Luftës së Ftohtë.

Ndoshta konturet e kësaj përgjigjeje duhen kërkuar në marrëdhëniet historike dhe shpirtërore midis feve të krishtera dhe islame. Domethënë, gjatë përgatitjes për takimin me Papa Françeskun në audiencën e tij të përgjithshme në Vatikan, hasa në informacione që mund të pastronin shumë dyshime në lidhje me veprimet e Vatikanit në këtë çështje. Natyrisht, në këtë më ka ndihmuar biseda ime me profesor Darko Tanaskoviqin, ambasador në Selinë e Shenjtë nga viti 2002 deri në vitin 2006.

Të ndalemi vetëm në një fjali të dialogut mes Papa Gjon Palit II dhe ambasadorit Tanaskovic, që është shënuar në librin “Autonomia e mendimit”.

“A ndihen shqiptarët më shumë si shqiptarë apo si myslimanë?”, e pyeti Papa Gjon Pali II, Darko Tanaskoviqin.

Vetëm kjo fjali tregon se Selia e Shenjtë e trajton këtë problem shumë seriozisht dhe, ajo që është shumë e rëndësishme, thelbi i problemit nuk është aspak i huaj për të. Ajo mbajti qëndrim parimor ndaj Serbisë dhe tregoi respekt për integritetin territorial dhe sovranitetin e saj duke mos e njohur pavarësinë e Kosovës, edhe pse fuqitë e mëdha në të cilat Papa, si kreu i Kishës Katolike, gëzon ndikim të madh. Në mesin e tyre është edhe SHBA, presidenti aktual i të cilave është katolik irlandez Xhozef Bajden.

Me diplomacinë e saj të fortë, Selia e Shenjtë sundon informacionin shekullor, i cili në thelb tregon pragmatizmin e tij në marrjen e lëvizjeve dhe marrjen e vendimeve të rëndësishme. Mund të konsiderohet se Edikti i Milanos, i cili u jep lirinë të krishterëve dhe të gjithë të tjerëve për të ndjekur fenë që duan në devotshmëri. Perandori Konstandini i Madh favorizoi krishterimin dhe në vitin 380, pesë dekada pas Ediktit të Milanos, nën sundimin e perandorit Teodosius i Madh, krishterimi u bë feja shtetërore e Perandorisë Romake. Kjo ndryshoi rrënjësisht pozicionin politik dhe shoqëror të Kishës në fund të shekullit të katërt. Kisha u bë organi zyrtar i perandorisë i lidhur ngushtë me administratën perandorake dhe pushtetin politik.

Prandaj, perandori Kostandin, origjina e të cilit është nga Nishi, lë një vendim testamentar se dialogu ndërfetar është një bazë e mirë për paqen. Edhe pse perandori Kostandin, në njëfarë mënyre, përcaktoi edhe rrugën e ruajtjes së lirisë dhe paqes përmes marrëdhënieve ndërfetare, fatkeqësisht, shumë shekuj pas këtij dekreti, sot jemi dëshmitarë të konflikteve qoftë edhe brenda një feje, në ngjarjet aktuale në territorin e Ukrainës.

Kardinali Pietro Parolin, Sekretar i Shtetit i Selisë së Shenjtë, njeriu i dytë i Vatikanit, në një intervistë të dhënë për “Politica” më 5 maj 2019, parashikoi me vizion shumë ngjarje shqetësuese, të cilat, për fat të keq, janë realizuar ose po bëhen realitet. . .Ai citoi Papa Françeskun se po jetojmë në kohën e Luftës së Tretë Botërore në fragmente. Në atë kohë në Ukrainë u nënshkruan Marrëveshjet e Minskut, por në vend të një dialogu pa armë, në mes kishte një paqe false dhe ato shërbyen vetëm si përgatitje e Ukrainës për luftë me Rusinë.

Në kuadrin tematik të pyetjes së “Politikës” se duket se tentohet të ripërtërihet konflikti i blloqeve të vjetra, ndërkohë që po shfaqen qendra të reja pushteti, veçanërisht në Azi, kardinali Parolin theksoi:

“Unë do të thoja se pas Luftës së Ftohtë ne jemi ende larg arritjes së një rendi të ri, pozitiv dhe të qëndrueshëm ndërkombëtar”.

Nëse është e vërtetë se historia ka njohur gjithmonë pozicione dhe konflikte kundërshtare armiqësore, skenarët e rinj që na janë hapur para syve vitet e fundit janë konfuze. Duke filluar nga viti 2001, situata e përgjithshme ndërkombëtare u përkeqësua. Skandali i ekzistencës së urisë në botë, cenimi i dinjitetit njerëzor, shkatërrimi sistematik i popullatës civile, mekanizmat e rinj me të cilët fuqia botërore ushtron dominimin e saj, trazirat e ekonomisë ndërkombëtare, rikthimi i terrorizmit gjithnjë e më brutal nga fanatikët që i referohen Islamit, shfrytëzimi i punës së shumë njerëzve për hir të mirëqenies së disave, drama e emigrantëve që largohen masivisht nga vendi i tyre. për shkak të luftës ose varfërisë ekstreme, të cilëve u mohohet e ardhmja dhe shpresa: këto janë fakte që nuk mund të na lënë të painteresuar, është lufta e tretë botërore pjesë-pjesë, për të përdorur një shprehje që shpesh e përdor Papa Françesku”.

Pra, ne kemi një pamje të Lindjes së Mesme, Ballkanit dhe Ukrainës. Për Selinë e Shenjtë, një nga vatrat e rëndësishme fetare është pikërisht Ukraina, ku vëllezërit e krishterë, kryesisht të besimit ortodoks, përplasen në një vorbull lufte, kërcënimet e të cilëve për të rrezikuar paqen botërore po i afrohen realizimit.

Këto ditë, pikërisht kur presidenti aktual Bajden u tërhoq nga pozita e kandidatit për presidencën e SHBA-së, sekretari i Shtetit i Selisë së Shenjtë, Pietro Parolin, vizitoi Ukrainën dhe Presidentin Zelenski, me qëllim që të afronte pikëpamjet e Papës dhe të lutej për paqe. Edhe pse kishte të dhëna se Papa Françesku do të vizitonte personalisht Kievin, kjo nuk ndodhi, për shkak të vlerësimit dhe vendimit të Vatikanit, Selisë së Shenjtë dhe Kishës Katolike. Prandaj, Parolin vizitoi Kievin dhe la të kuptohet për rolin e Vatikanit në procesin e arritjes së paqes dhe përpjekjes për të parandaluar një luftë të mundshme totale të tretë botërore.

Çelësi është në dialogun. Politik dhe ndërfetar.

Që nga fillimi i pontifikatit të tij, Papa Françesku ka mbrojtur dialogun si një mjet efektiv për zgjidhjen e konflikteve sociale, politike, ekonomike, kulturore dhe fetare, gjë të cilën e ka theksuar në një intervistë historike për "Politica" më 1 nëntor 2020:

“Dialogu nuk do të thotë të anulosh apo të shpërfillësh dallimet dhe madje edhe plagët që mund të jenë shkaktuar në të kaluarën”. Ne te kunderten, dialogu është një mënyrë e ndërgjegjshme dhe modeste e pranimit të historisë, padrejtësive, dallimeve dhe pozicionimit të tyre në raport me të ardhmen në të cilën politika e integrimit dhe e ndarjes, sistemet që nënkuptojnë një garë të pangopur për fitim dhe tendencat ideologjike që nxisin urrejtjen nuk do ta kenë fjalën e fundit (shih Dokumentin për Vëllazërinë Njerëzore). Konfliktet nuk zgjidhen duke harruar, injorancë ose 'fshirë gjithçka dhe duke filluar nga e para', por me dialog, që nënkupton njohjen e tjetrit dhe pranimin e gëzueshëm se jemi thirrur të zgjerojmë pikëpamjen tonë për të njohur të mirën më të madhe, nga e cila do të përfitojmë të gjithë”.

Kur flasim për dialogun ndërfetar si një hap i rëndësishëm drejt vendosjes së paqes, gjatë takimit me Papa Françeskun, pata përshtypjen se Papa është i gatshëm të takohet me Patriarkun Kirill, sidomos duke pasur parasysh faktin se sekretari Gallager theksoi se nuk ka paqe pa dialog ndërfetar.

Dialogu ndërfetar është sigurisht i rëndësishëm për arritjen e paqes në botë, por pikërisht në një raport proporcional me dialogun politik, i cili do të respektonte politikën e ekuilibrit të bazuar në parimet e shtypjes së hegjemonisë dhe marrëdhënieve të barabarta në ndjekje të interesave, pa blloqe ushtarake. Mihajlo Idvorski Pupin mundi të ndryshojë hartën e botës dhe të ndikojë në rrugën e paqes përmes dialogut në Konferencën e Versajës me Uilsonin, presidentin e SHBA. Mbi bazën e dialogut është e mundur të gjendet një balancë në interesa, të forcohet stabiliteti ekonomik dhe të rritet standardi i jetesës së njerëzve, të cilët në botën moderne nuk duhet të jetojnë me frikën e luftës.