Trud: Bombardimi i RFJ në vitin 1999 "fillimi i fundit", momenti i duhur për një konferencë për Kosovën

Historiani francez dhe profesori i gjeopolitikës në Universitetin e Versajës, Aleksis Trud, vlerësoi se bombardimi i RFJ-së në vitin 1999 ishte "fillimi i fundit" në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe se tani është "koha e duhur" për të organizuar një konferencë ndërkombëtare për Kosovën. Në një intervistë për Kosovo online me rastin e 26 vjetorit të ndërhyrjes së NATO-s në RFJ, Trud paralajmëron edhe për pozitën shqetësuese të komunitet serbe, por edhe të komuniteteve të tjera pakicë në Kosovë.

"E gjithë bota, 26 vjet pas bombardimit të Jugosllavisë, po ndërgjegjësohet se rregullat ndërkombëtare duhet të negociohen dhe se kjo duhet bërë në institucionet ndërkombëtare. Jo në NATO, por në Kombet e Bashkuara. Prandaj kjo është një kohë e mirë për të riorganizuar një konferencë ndërkombëtare, ndoshta për Kosovën, dhe për t'u kthyer në negociata brenda kornizës së OKB-së, e cila mbetet instrumenti më i rëndësishëm në politikën ndërkombëtare", thekson Trud.

Duke komentuar përvjetorin e ndërhyrjes së NATO-s në vitin 1999, ky profesor thotë se edhe te serbët ka përshtypjen se ngjarja është harruar.

"Tre muajt e bombardimeve, nga 24 marsi deri më 8 qershor 1999, çuan në ndryshime reale në marrëdhëniet ndërkombëtare. Që atëherë, Rusia e Putinit dhe Kina e Xi-t kanë thënë se duhet pasur kujdes që të mos ndërhyhet në punët e brendshme të një vendi", thotë Trud.

Ai thekson se ndërhyrja në RFJ në vitin 1999 nuk ishte vetëm jashtë kornizës së Kombeve të Bashkuara, por edhe të vetë NATO-s.

“Sipas nenit 5 të NATO-s, bombardimi është i paligjshëm”, nënvizoi Trud.

Ai e përshkruan ngjarjen e vitit 1999 si "nivelin më të ulët të marrëdhënieve ndërkombëtare".

"Fundi është arritur. Shpresoj se do të ketë vetëdije se ky bombardim ishte fillimi i fundit. Ai i lejoi Putinit të impononte pozicionet e tij në botë, u mundësoi amerikanëve të ushtronin presion jo vetëm në Ballkan, por edhe në Irak dhe Iran", vlerëson Trud.

Pozicioni i ndërlikuar i serbëve

Ai e përshkruan pozitën e komunitetit serb në Kosovë si “shumë të vështirë dhe të ndërlikuar”.

"Situata e serbëve në Kosovë dhe Metohi është shumë, shumë e vështirë. Serbët jetojnë në enklava krejtësisht të izoluara nga pjesa tjetër e botës. Kur duhet të shkojnë në shkollë apo kopsht, fëmijët dhe nënat duhet të përdorin mjete të blinduara të forcave të NATO-s. Ata janë të ekspozuar ndaj presionit dhe kanë të drejta politike shumë të kufizuara. Ata kanë Listën Serbe, e cila është demonizuar nga të drejtat komunale, Serbët bojkotuan zgjedhjet”, konsideron Trud.

Ai e vlerëson si të brishtë sigurinë e serbëve, por edhe të komuniteteve të tjera pakicë.

"Situata e serbëve në Kosovë është shumë e brishtë. Ata përbëjnë më pak se dhjetë për qind, shtatë për qind të popullsisë, por mbeten mbi 90.000 banorë. Ata kanë një jetë shumë të ndërlikuar, si në aspektin politik dhe shoqëror, ashtu edhe në të gjitha fushat", thotë Trud.

Ai sheh një pozitë më të mirë për komunitetet pakicë në presionin më të madh nga pushtetet udhëheqëse ndaj Prishtinës zyrtare.

"Situata e minoriteteve në Kosovë, serbëve, por edhe goranëve, turqve, romëve, nuk mund të përmirësohet përderisa autoritetet aktuale në Prishtinë, z. Kurti, mbeten pa kontroll dhe kufizime. Autoritetet ndërkombëtare duhet të ushtrojnë presion. BE-ja është përpjekur, por është shumë e dobët dhe e ndarë dhe ka veprime të kufizuara. Mendoj në radhë të parë për fuqitë e mëdha, SHBA-në apo Turqinë, por edhe Rusinë dhe Kinën. "Veprimet e fuqive të mëdha mund të përmirësojnë situatën," specifikon ai.

"Simbioza" e SHBA-së dhe Rusisë

Profesori i gjeopolitikës në Universitetin e Versajës është i bindur se administrata e re amerikane mund të gjejë një zgjidhje për Kosovën dhe se pret një angazhim të ngjashëm nga Rusia.

"Shumica e re në SHBA mund të prodhojë një veprim domethënës nëse dihet se presidenti Trump synon të emërojë një anëtar të diasporës serbe në SHBA si ambasador në Bosnje dhe Hercegovinë. Administrata Trump gjithashtu do të ndryshojë të gjithë të dërguarit. Unë mendoj se SHBA mund të ketë një ndikim të rëndësishëm në muajt dhe vitet e ardhshme duke ushtruar presion ndaj Kurtit. Por edhe Rusia, pas marrëveshjes për Ukrainën, mund të bëhet edhe një herë një aktor i shquar në Kosovë. Dihet se rusët gjithmonë e kanë përkrahur qëndrimin e Serbisë në OKB. “Këmbëngulja në Rezolutën 1244, e cila përcakton se Kosova dhe Metohia është pjesë e Serbisë”, shpjegon Trud.

Rusia mund ta mbrojë këtë pozicion në "simbiozë" me SHBA-në, thotë ai.

"Nëse do të zbatohej Rezoluta 1244 e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, atëherë serbëve në Kosovë dhe Metohi do të riktheheshin të drejtat e tyre, duke përfshirë të drejtat politike për të pasur përfaqësues të tyre në parlament. Por do të riktheheshin edhe të drejtat e tyre sociale, e drejta për pensione, për ndihmë sociale, që do të thotë se do të mund të merrnin edhe një herë fonde nga Beogradi", është i bindur historiani.

Qëndrimi i Francës

I pyetur nëse duhet të presim një angazhim më të madh francez në Ballkanin Perëndimor, por edhe për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, Trud vlerësoi se ky vend është në krizë politike dhe “ka kohë që ka hequr dorë nga Ballkani”.

"Franca është në një krizë të rëndë politike, me një qeveri të pakicës. Ajo nuk ka legjitimitet. Por Franca hoqi dorë nga Ballkani shumë kohë më parë. Mbaj mend që ambasadori francez në Beograd (Frederic) Mondoloni më tha se humbëm 20 vjet sepse e lamë Ballkanin të shkojë për kaq shumë. Unë nuk e shoh Francën të luajë një rol të rëndësishëm në Ballkan. Por Gjermania po”, thekson Trud.

Ai sqaron se pavarësisht krizës ekonomike me të cilën po ballafaqohet, Gjermania ka një koalicion të fortë që do të vazhdojë edhe pas zgjedhjeve, prandaj është realiste të pritet që të jetë më aktive në politikën e jashtme dhe ta “kthejë Albin Kurtin në një politikë më të balancuar”.

"Gjermania do të jetë në gjendje të dërgojë të dërguar. Koalicioni SPD-CDU mund të ushtrojë presion mbi Kurtin që të kthehet në një politikë të ekuilibruar dhe të rivendosë të drejtat për serbët. Mendoj se Gjermania mund të ketë një politikë të favorshme për serbët. Problemi i vetëm është Britania e Madhe, e cila armatosi UÇK-në, e cila vazhdon të përçajë Ballkanin. Do të jetë mirë për serbët të vazhdojë veprimet e saj në Kosovë, por do të jetë në gjendje të ndalojë gjithçka me politikën e saj në muajt e ardhshëm”, vlerëson Trud.

Marrëveshja ushtarake

E pyetur se si duhet të interpretohet memorandumi trepalësh për bashkëpunimin në mbrojtje ndërmjet Shqipërisë, Kroacisë dhe Kosovës, Trud beson se ai nuk do të kontribuojë në zgjidhjen e çështjes së Kosovës.

"Në të kaluarën ka pasur shpesh marrëveshje ushtarake, kam parasysh Marrëveshjen e Minskut dhe atë në Irlandë, që nuk janë zbatuar. Mendoj se nuk mund të llogaritet shumë në këto marrëveshje ushtarake. Po i kthehem rrugës diplomatike. Çështja e Kosovës do të zgjidhet përmes veprimeve diplomatike të fuqive të mëdha, jo të BE-së, por me veprimin e SHBA-së, Rusisë, Kinës apo të Gjermanisë", përfundon Aleksis Trud, profesor i gjeopolitikës në Universitetin e Versajës.