Politika e re e Këshillit të Evropës: Deklarata e sovranitetit që nuk vlen për të gjithë dhe ku po çon

Kur liderët e vendeve anëtare të Këshillit të Evropës mblidhen sot në Rejkjavík për të miratuar Deklaratën për Integritetin Territorial dhe Sovranitetin e Ukrainës, Moldavisë dhe Gjeorgjisë, por jo të gjitha vendeve të tjera, gjatë Samitit dyditor, do të jetë një tjetër demonstrim i standardeve të dyfishta dhe zbatimi i rregullave dhe ligjeve ashtu siç u përshtaten interesave të fuqive të mëdha, thonë bashkëbiseduesit e Kosovo online. Ata shtojnë se kjo do të varros zyrtarisht ligjin dhe parimet ndërkombëtare në një tjetër organizatë ndërkombëtare.

Këmbëngulja e “të mëdhenjve” se integriteti territorial i disa vendeve është më i rëndësishëm se kufijtë e të tjerëve, në këtë rast të Serbisë, theksojnë bashkëbiseduesit tanë, është mesazh se për ta çështja e pavarësisë së Kosovës është punë e kryer dhe se edhe Beogradi duhet të pajtohet me të, por edhe një lloj ftese për ato shtete që nuk e njohin Kosovën.

As Presidenti serb Aleksandar Vuçiq dhe as Kryeministrja Ana Brnabiq nuk do të udhëtojnë në Samitin në Rejkjavík, sepse amendamenti i Beogradit për të shtuar "të gjithë anëtarët e tjerë të Këshillit të Evropës" në dokumentin për respektimin e integritetit territorial të Ukrainës, Moldavisë dhe Gjeorgjisë nuk kaloi. Siç ka zbuluar Ministri i Jashtëm serb Ivica Daçiq, “Gjermanisë nuk i ka pëlqyer” dhe prandaj Beogradi do të përfaqësohet në Samitin në kryeqytetin e Islandës në nivel ambasadori, ose më saktë, Shefja i Misionit të Serbisë në KE Alleksandra Djuroviq do të jetë i pranishëm.

Në kryeqytetin e Islandës nuk do të shkojë as Kryetarja e Presidencës së Bosnjës e Hercegovinës, Zhelka Cvijanoviq, pasi siç tha ajo, “nuk dëshiron të jetë dëshmitare e një talljeje tjetër të së drejtës ndërkombëtare”.

Për Nemanja Zavishiq nga Qendra për Stabilitet Social, nuk ka dyshim se miratimi i një deklarate të tillë që po përgatitet në KE do të tregojë se e drejta ndërkombëtare interpretohet në mënyrë arbitrare dhe se në shumicën e rasteve organizatat ndërkombëtare janë vetëm instrumente për zbatimin e politikës në duart e fuqive të mëdha.

“Në marrëdhëniet ndërkombëtare, vlen sërish rregulli mesjetar që më i forti shtyp. Sigurisht që është shumë e pafavorshme për vendet e vogla dhe në këtë kuptim lufta jonë për ruajtjen e Kosovës e Metohisë si pjesë e Serbisë, e cila bazohet në respektimin e ligjit ndërkombëtar, do të jetë gjithnjë e më e vështirë”, thotë Zavishiq.

Fakti që Serbia do të përfaqësohet në mbledhjen e Këshillit të Evropës në Rejkjavik në nivel ambasadori dhe nuk do të votojë për deklaratën për mbrojtjen e integritetit territorial të Ukrainës, Gjeorgjisë dhe Moldavisë, pra do të abstenojë gjatë votimit, Zavishiq e konsideron si vendim të drejtë.

“Arsyeja e marrjes së një vendimi të tillë nga lidershipi ynë shtetëror është sigurisht vendimi i turpshëm dhe i paligjshëm i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës nga prilli për të filluar procedurën e pranimit të shtetit të rremë të Kosovës në atë organizatë rajonale. Fatkeqësisht, duke marrë një vendim të tillë, vendet më të fuqishme brenda KE-së duket se kanë dashur ta shpërblejnë Kurtin për shkeljen e të gjitha të drejtave dhe lirive të serbëve në Kosovë e Metohi, por edhe për realizimin “të suksesshëm” të zgjedhjeve në të cilën dolën vetëm 3 për qind e votuesve. Është e qartë se këto ishin zgjedhje krejtësisht “legjitime dhe legale” në përputhje me standardet më të larta evropiane, parimet e lirisë dhe demokracisë, dhe çmimi i Kurtit erdhi si një sekuencë logjike ngjarjesh. Megjithatë, ishte plotësisht e pritshme që do të prodhonte pasoja të thella politike dhe njëra prej tyre tashmë do të shihet në samitin e paralajmëruar në kryeqytetin e Islandës”, thotë Zavishiq.

Ai beson se pjesëmarrja e Serbisë në nivel ambasadori në Samitin e KE dërgoi disa mesazhe të rëndësishme.

“Fillimisht duhet nënvizuar se vendi ynë qëndron në mënyrë të vendosur dhe konsekuente në vijën e mbrojtjes së ligjit ndërkombëtar dhe respektimit dhe vlerësimit të barabartë të sovranitetit dhe integritetit territorial të të gjitha shteteve të njohura ndërkombëtarisht. Pikërisht për këtë ne vepruam në një mënyrë jashtëzakonisht konstruktive dhe propozuam një amendament të rezolutës në të cilin shkruhet se teksti duhet të shtohet formulimi, të respektohet integriteti territorial i të gjitha shteteve të tjera anëtare të Këshillit të Evropës. Fatkeqësisht, propozimi ynë u refuzua vetëm për arsye politike personale, sepse padyshim që në marrëdhëniet ndërkombëtare, veçanërisht nga pikëpamja e fuqive të mëdha, parimi më i rëndësishëm është parimi i standardeve të dyfishta. Ajo që vlen për Ukrainën, Gjeorgjinë dhe Moldavinë, padyshim që nuk vlen për Serbinë. Në këtë mënyrë, për fat të keq, e drejta ndërkombëtare u varros në një organizatë tjetër”, thekson Zavishiq.

Ai thotë se Serbia e respekton integritetin territorial të të gjitha vendeve, por se në këtë mënyrë do t'u bëjë të ditur të gjithëve se presim që të gjithë të trajtohen në mënyrë të barabartë kur bëhet fjalë për kufijtë tanë.

“Prandaj, vendimi i Këshillit të Evropës këtë herë nuk do të jetë unanim, por do të dëgjohet dhe shihet qartë zëri i Serbisë liridashëse”, thotë bashkëbiseduesi ynë.

Ai shton se ky vendim i lidershipit shtetëror serb është në përputhje me njoftimin e presidentit Aleksandar Vuçiq për ndryshime të thella dhe thelbësore në politikën tonë të jashtme.

“Pres që në periudhën e ardhshme, gjatë çdo votimi në të gjitha organizatat ndërkombëtare, të udhëhiqemi në radhë të parë nga parimi i reciprocitetit. Ne do t'i respektojmë dhe vlerësojmë miqtë tanë, por edhe më shumë do të kujdesemi se kush si u soll kur bëhet fjalë për interesat tona jetike. Në këtë mënyrë do të dërgojmë një mesazh të qartë për të gjithë ata që llogarisin në votën dhe mbështetjen tonë në të ardhmen, se për marrëdhënie të mira është e nevojshme që ato të jenë të ndërsjella. Në dekadën e kaluar, Vuçiq tregoi një aftësi të madhe në drejtimin e politikës së jashtme dhe jam absolutisht i sigurt se ky vendim është gjithashtu në interesin më të mirë të popullit tonë dhe të vendit dhe në këtë mënyrë i ofroj mbështetje të plotë lidershipit tonë në luftën për Kosova e Metohia”, beson Zavishiq.

Sllobodan Zeçeviq nga Instituti për Studime Evropiane gjithashtu thekson se ajo që tani vlen për Ukrainën dhe vendet e tjera të ish-Bashkimit Sovjetik, padyshim që nuk vlen për Serbinë. Domethënë të respektohet integriteti i të gjitha ish republikave të ish-RSFJ-së, përveç Serbisë.

“Është një pasqyrim i situatës gjeostrategjike në botën e sotme, ku bota perëndimore thjesht respekton integritetin e vendeve kur përshtatet në planet e tyre gjeostrategjike, dhe kur jo, ata nuk e respektojnë atë. Mendoj se ky është një nga precedentët që po shkakton këto destabilitete në të gjithë Evropën. Sepse nuk dihet më kur është i vlefshëm dhe kur jo, gjegjësisht relativizohet dhe në një rast mund të jetë i vlefshëm, por në një tjetër jo”, thotë Zeçeviq.

Ai vazhdon se kjo do të çojë në krijimin e disa precedentëve për copëtimin e Federatës Ruse, të cilat rusët, thotë ai, e dinë shumë mirë.

“Është pikërisht kjo që çon në konflikte gjeostrategjike midis Rusisë dhe Perëndimit. Shpërbërja e Jugosllavisë, madje edhe sot tentativat për t'ia bërë Serbisë, mund të shërbejnë si precedent për prishjen e integritetit të Federatës Ruse nesër”, thotë bashkëbiseduesi ynë.

I pyetur nëse rendi ndërkombëtar siç e njihte bota deri më tani, i cili filloi të “shfuqizohej” me shpërbërjen e Jugosllavisë, përmes bombardimeve të Serbisë dhe shpalljes së pavarësisë së Kosovës, tani definitivisht pushon së ekzistuari, Zeçeviq thekson se “rendi ndërkombëtar ka qëndruar gjithmonë në të drejtën e më të fortëve”.

“Ishte gjithmonë më i forti ai që diktonte ligjin dhe marrëdhëniet ndërkombëtare. Pas Luftës së Dytë Botërore, fuqitë fituese, SHBA dhe BRSS, së bashku me Britaninë e Madhe, Francën dhe Kinën, ishin ata që vendosën atë rend të ri ndërkombëtar, Kombet e Bashkuara dhe Këshilli i Sigurimit. Sot, lufta është se kush do të jetë fituesi në këtë konflikt gjeostrategjik, dhe tani secila palë dëshiron të imponojë vizionin e vet të ligjit dhe rendit ndërkombëtar. Fatkeqësisht, nuk ia dolëm mirë në atë histori”, thotë ai.

Zeçeviq thekson se refuzimi për të përfshirë në deklaratë formulimin e mbështetjes për integritetin territorial të të gjithë anëtarëve të Këshillit të Evropës i dërgon një mesazh të caktuar Serbisë dhe atyre vendeve që nuk e njohin Kosovën.

“Mesazhi i dërguar nga anëtarët me më ndikim të Këshillit të Evropës është se Kosova është shtet i pavarur. Mesazhi i drejtpërdrejtë për Serbinë është - 'bëni paqe me të, Kosova është shtet i pavarur'. Dhe ajo do të pranohet kudo që të mundet në organizatat ndërkombëtare, pra ku vendet perëndimore mund të mbledhin shumicën për anëtarësimin e Kosovës. Ky është edhe një mesazh për ata që nuk e kanë njohur Kosovën - 'është koha për ta bërë këtë'”, shpjegon Zeçeviq.

Ai thotë se Serbia duke vendosur që të mos përfaqësohet në samit në nivelin më të lartë, e ka bërë të qartë se është e pakënaqur me gjithë marrëdhënien dhe se insiston të mos e njohë pavarësinë e Kosovës.

“Për ne fakti që jemi pjesë e Europës është edhe bekim edhe problem. Në këtë kuptim, ne kemi edhe përparësi nga kjo, sepse Evropa është ende zona ku njerëzit jetojnë ndoshta më të mirët në botë, por nga ana tjetër, pozicioni ynë gjeostrategjik u destabilizua në vitin 1945, pastaj në 1990, pastaj në 1999, dhe kështu me radhë. Ne i kemi humbur plotësisht avantazhet që duhet të kishim falë fitores në Luftën e Parë dhe të Dytë Botërore”, shprehet ai.