Samiti OSBE në Shkup: Shpresa e re për sigurinë botërore apo një këmbëz për ndarje më të thella?

Oebs
Burim: Facebook

Kryeqyteti i Maqedonisë së Veriut nga sot deri më 1 dhjetor është nikoqir i samitit të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE). Në Këshillin e 30-të Ministror të OSBE do të marrin pjesë 76 delegacione nga 57 vende anëtare dhe vende partnere të Organizatës.

Prof. Dr. Atanas Kozarev, dekan i Fakultetit të Shkencave Juridike, Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Diplomacisë nga Shkupi, thekson për Kosovo online se Maqedonia e Veriut është e gatshme që gjithçka të shkojë mirë, por edhe se kjo ngjarje paraqet një sfidë të madhe për sistemin e sigurisë.

“Kjo ngjarje paraqet një sfidë të madhe për sistemin tonë të sigurisë dhe besoj fuqishëm se ata do të tregojnë një nivel të lartë profesionalizmi në ofrimin e objekteve të sigurisë për mbajtjen e këtij samiti. Vetë atmosfera është shumë e rëndësishme për vendin tonë dhe mendoj se publiku do të bëjë dallimin se sa të përgatitura janë institucionet tona për të organizuar një event të tillë. Besoj fort se Ministria e Punëve të Brendshme dhe ministri Olliver Spasovski, si dhe ministri i Punëve të Jashtme, Bujar Osmani, i kanë investuar të gjitha kapacitetet njerëzore dhe logjistike që manifestimi të zhvillohet në dritën më të mirë të mundshme”, thotë Korazev dhe kujton se Maqedonia e Veriut tashmë ka organizuar ngjarje të ngjashme ndërkombëtare si Konferenca e Interpolit të vitit të kaluar në Ohër.

Samiti i ministrave anëtare të OSBE tashmë po tërheq shumë vëmendjen e publikut për faktin se mbërritja e tyre është bërë nga Sekretari Amerikan i Shtetit, Entoni Blinken dhe ministri i Jashtëm i Federatës Ruse, Sergej Lavrov.

Delegacioni rus duhet të fluturojë për në Shkup përmes korridorit përmes Bullgarisë.

Edhe pse ministrat e Punëve të Jashtme të Ukrainës, Estonisë, Letonisë dhe Lituanisë, Zhelko Shajn, anuluan pjesëmarrjen e tyre për shkak të ardhjes së Lavrov, në shenjë proteste, korrespondenti i “Politikës” nga Maqedonia e Veriut thotë se Maqedonia e Veriut mund të jetë vendi ku “u hap dera e paqes” dhe ku filloi ndryshimi i kursit mes Rusisë dhe SHBA-së.

“Është shumë domethënëse që një takim prej rreth pesëdhjetë ministrash do të bëhet në një vend, në të njëjtën tryezë, ku sigurisht dialogu më i rëndësishëm është ndërmjet përfaqësuesve të Federatës Ruse dhe SHBA-së. Tema kryesore e Samitit do të jetë vendosja e paqes në botë. Me këtë qëllim, Blinken dhe Lavrov do të takohen në të njëjtën tryezë në Shkup më 30 nëntor në konferencën plenare ministrore, dy figura që së bashku me presidentët Bajden dhe Putin janë ndër figurat më të rëndësishme në botë përgjegjëse për paqen. Sekretari i Shtetit i SHBA-së dhe Ministri i Punëve të Jashtme të Federatës Ruse do të kenë mundësinë të zhvillojnë një dialog që çon në vendosjen e një ekuilibri paqeje në botë dhe hapat e ardhshëm do të jenë në dorën e presidentëve të vendet e tyre, të cilët mund të ndalojnë metastazat e gjendjes së luftës me një urdhër të drejtpërdrejtë ushtarak dhe politik”, thekson Shajn dhe kujton se falë të ngjashme “urtësia politike” përfundoi kriza kubane.

“Atëherë Kenedi dhe Hrushçovi gjetën një zgjidhje për paqen dhe parandaluan një luftë bërthamore. Mençuria politike mund ta kapërcejë logjikën ushtarake dhe Shkupi mund të vendosë themelet për një epilog të tillë në Konferencën e ardhshme Ministrore të 30-të të OSBE”, thekson Shajn.

Megjithatë, studiuesi i lartë i Qendrës së Beogradit për Politikë të Sigurisë (BCBP), Vuk Vuksanoviq, vlerëson për Kosovo online se nuk duhet pritur shumë nga samiti i OSBE në Shkup.

“Pavarësisht nga ky takim, OSBE si organizatë ka kohë që është në krizë. Ata që shpresonin se mund të ishte një organizatë stabilizuese e sigurisë në zonën euroatlantike, morën një dush të ftohtë, sepse shohim se kjo organizatë është e ngarkuar me një sërë çështjesh të tjera, duke filluar nga ato të përditshmet si funksionimi, e deri te buxheti, kush do të jetë kryetari i radhës... Shkaku i problemit është ndarja dhe përplasja në rritje mes Perëndimit dhe Rusisë. Në një kontekst të tillë presim që nga Shkupi të marrim një pamje të re të një organizate të ndarë dhe të një hapësire të ndarë euroatlantike kur të përfundojë ky takim”, tha Vuk Vuksanoviq.

Sipas fjalëve të tij, rrënja e problemit në funksionimin e OSBE buron nga periudha e "epokës së ftohtë Evropiane".

“Që nga koha e Luftës së Ftohtë kur OSBE e sotme funksiononin si Konferenca për Sigurinë dhe Bashkëpunimin Evropian (KEPS), kjo organizatë ka qenë e ngarkuar me përçarje. Gjatë Luftës së Ftohtë, Bashkimi Sovjetik e pa atë si një mënyrë për të dobësuar unitetin brenda NATO-s, ndërsa Shtetet e Bashkuara e panë atë me një dimension të të drejtave të njeriut dhe kështu e panë atë si një mënyrë për të minuar Bashkimin Sovjetik. Më vonë pamë që Perëndimi dhe Rusia u përplasën për disa tema të tjera ku Rusia akuzoi Perëndimin se nuk respekton dispozitat e OSBE në lidhje me paprekshmërinë e kufijve ndërsa Perëndimi akuzoi Rusinë se nuk respekton ato norma që lidhen me demokracinë dhe të drejtat e njeriut. Tani shohim se me luftën aktuale në Ukrainë, Rusia dhe Perëndimi po debatojnë edhe më shumë për çështjen e paprekshmërisë së kufijve në Evropë. Pra, ky me shumë mundësi nuk do të jetë fundi i OSBE, ndoshta organizata do të vazhdojë të funksionojë, por si çdo organizatë shumëpalëshe, ajo varet nga balanca ndërkombëtare e fuqisë. Kjo do të thotë se me këtë lloj marrëdhënieje mes vendeve më të fuqishme në zonën euroatlantike, besoj se fatkeqësisht kjo organizatë do të jetë një guaskë e zbrazët dhe se kjo do të jetë një nga pamjet që do të shohim nga ky takim në Shkup”, thekson Vuksanoviq dhe shtoi si rregull, nga tubimet kaq të mëdha botërore përfitojnë vendet e vogla – nikoqirët.

“Ndoshta në këtë moment ky takim ministror do të thotë edhe më shumë për Qeverinë e Maqedonisë së Veriut sesa për cilindo nga shtetet e tjera anëtare dhe pjesëmarrëse të këtij takimi. Shumë shpesh, mbledhjet shumëpalëshe si kjo në fakt do të thotë shumë më tepër për vendet e vogla si Maqedonia e Veriut sesa për lojtarët e mëdhenj. Për vendet e vogla, diplomacia shumëpalëshe është ende një mënyrë për të promovuar veten diku dhe për t'u paraqitur para lojtarëve të fuqishëm në një kuptim më pozitiv. Në këtë aspekt, mund të mos jetë lajm i keq për qeverinë e Maqedonisë së Veriut, por nga ky takim nuk pres që lloji i përfundimit të ndryshojë”, përfundon Vuksanoviq,

Prof. Dr. Atanas Kozarev paralajmëron se nuk ka "shkop magjik" që mund të japë përgjigje për shumë çështje të pazgjidhura globale, por ai është i bindur se pjesa më e madhe e Samitit do t'i kushtohet të ardhmes së OSBE-së.

“Është një çështje shumë e rëndësishme, sepse duhet të tregojnë unitet, përndryshe do të vihet në pikëpyetje integriteti i kësaj organizate. Për më tepër, besoj se marrëdhëniet në Ukrainë do të rishikohen, do të shohim se sa do të dëgjohet dhe është gjithashtu e diskutueshme nëse do të vijë ministri rus z. Lavrov. Sipas informacioneve të marra, vëmendje do t'i kushtohet ndryshimeve klimatike, rinisë dhe shoqërisë civile. Edhe pse pretendohet se do të hapen disa pyetje konkrete, sepse thuhet se përveç këtyre temave kyçe do të hapen edhe disa dytësore, natyrisht kjo do të varet nga disponueshmëria e të gjithë pjesëmarrësve. OSBE është një organizatë që vepron në bazë të konsensusit, nuk ka të bëjë me ndonjë dëshirë individuale, as shkop magjik që do të mund t'u përgjigjet pyetjeve të shumta të pazgjidhura që ekzistojnë. Vetë fakti që ka kaq shumë liderë nga rajoni do të thotë se çdo çështje mund të vihet në agjendë sepse nuk ka vend që nuk përballet me një sfidë të caktuar të sigurisë në ekzistencën e tij”, shpjegon prof.dr. Atanas Kozarev.

Vuk Vuksanoviq pret që të diskutohen edhe sfidat e sigurisë në Ballkan, por jo vetëm për shkak se Samiti po mbahet në këtë rajon, por edhe sepse OSBE nuk iu përgjigj sfidave në zonat e tjera të krizës.

“Duke qenë se ky takim ende po mbahet në një vend të Ballkanit Perëndimor, është e sigurt që në rend dite do të jenë temat e Ballkanit Perëndimor dhe me shumë gjasa do të përmenden çështje si dialogu ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës dhe potencialisht situata në Bosnja dhe Hercegovina, veçanërisht nëse merret parasysh fakti se teatrot e tjera të konfliktit për të cilat është përgjegjës Osbe nuk po shkojnë në një drejtim të mirë me reputacion për këtë organizatë. Unë i referohem në radhë të parë rënies së armëpushimit Minsk 2 që i parapriu luftës aktuale në Ukrainë, situatës në Nagorno-Karabakh dhe të tjera, si ajo në Moldavi. Duke marrë parasysh se ato zona konflikti në hapësirën post-sovjetike, për të cilat Osbe është në krye, sigurisht që nuk janë në duart e kësaj organizate, ka të ngjarë që temat ballkanike, në një farë mase, të jenë pak më të forta në axhendën e mundshme“, thekson Vuksanoviq.

Ministri i Punëve të Jashtme të Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani, i cili kryeson Samitin, paraprakisht deklaroi se “drita” e kësaj organizate mund të fiket në Shkup.

Prof. Dr. Atanas Kozarev, dekan i Fakultetit të Shkencave Juridike, Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Diplomaci nga Shkupi, shpjegon se nëse anëtarët duan ta shmangin këtë, në vend që t'u përkushtohen interesave të ngushta dhe kornizave kombëtare, duhet të tregojnë një rol më të madh në funksionimin e kësaj organizate.

“Pra, nuk pres që OSBE të përfundojë këtu dhe ky të jetë destinacioni i tij i fundit apo të kthehet në Vjenë, ku ka shkruar opusin e tij. Megjithatë, mendoj se liderët do të kapërcejnë interesat e tyre të ngushta dhe kornizat e tyre kombëtare dhe në këtë mënyrë do të shfaqin një pikëpamje më të madhe globale sepse OSBE duhet të ekzistojë, sepse ka një mision të përcaktuar që është mbështetur prej vitesh dhe mendoj se e gjithë kjo do të kontribuojë. për të forcuar rolin e saj në të ardhmen, sepse pas çdo krize vjen zgjidhja e krizës. Pres që vetë organizata të jetë edhe më e fortë se në të kaluarën”, thotë Kozarev.

Duke komentuar zgjedhjen e Maltës si mikpritëse e radhës, Prof. Dr. Atanas Kozarev thotë se që në fillim ka pasur oferta joserioze për zgjedhjen e vendit pritës dhe se Malta është zgjedhur me konsensus.

“Sigurisht, në një organizatë ku vendimet merren me konsensus, duhet të arrihet një zgjidhje e përbashkët që as nuk do të çojë në dyshime për besueshmërinë e kësaj organizate, sepse po afrohen zgjedhjet në Serbi, vitin e ardhshëm dhe në Maqedoninë e Veriut, ku roli i OSBE dhe vëzhguesve të tyre është shumë i rëndësishëm”, thekson Kozarev.