Shembulli shqiptar i zgjidhjes së krizës evropiane të migracionit: Kur Italia thrret - Shqipëria përgjigjet

Për Kosovo online shkruan: Dragan Biseniq

Marrëveshja mes Shqipërisë dhe Italisë për ndërtimin e qendrave të refugjatëve jashtë BE-së dhe në shërbim të BE-së është një ndryshim i madh për politikën ballkanike për refugjatët. Është marrëveshja e parë e këtij lloji e arritur ndërmjet një shteti anëtar dhe një vendi jashtë BE-së që do të vihet në praktikë. Në të kaluarën, ka pasur përpjekje për të krijuar qendra pritjeje për azilkërkuesit jashtë BE-së - por pa sukses. Në prill të këtij viti, një marrëveshje e ngjashme midis BE-së dhe Tunizisë u rrëzua dhe në qershor një gjykatë britanike ndaloi marrëveshjen për refugjatët midis atij vendi dhe Ruandës, sepse vendi i vogël i Afrikës Qendrore nuk ishte një "vend i tretë i sigurt". Qeveria britanike njoftoi në prill se kishte arritur një marrëveshje me Ruandën që do të lejonte dërgimin e azilkërkuesve në vendin afrikan, të cilit Britania e Madhe do të paguante 120 milionë paund (140 milionë euro) për programet e zhvillimit ekonomik.

150.000 emigrantë kanë mbërritur tashmë në Itali përmes detit që nga janari, krahasuar me vetëm 88.000 në të gjithë vitin e kaluar. Numri i madh i ardhjeve dhe problemet me kujdesin në Itali e vunë nën presion qeverinë, aq më tepër që votuesve iu premtua me zë të lartë në fushatën zgjedhore se ky problem do të zgjidhej shpejt.

Kryeministrja italiane Giorgio Meloni është një mbështetës i deklaruar i modelit të Ruandës, i cili tashmë po diskutohet në Gjermani. Ideja që qëndron pas kësaj: të pengojë emigrantët të ikin në Evropë duke u ofruar atyre mundësinë e dërgimit në një të ashtuquajtur vend të tretë jashtë Evropës për të përpunuar procedurat e tyre të azilit. Së pari, rolin e Ruandës duhej ta luante Tunizia, por presidenti Qais Sayed tha "jo" pavarësisht lidhjeve miqësore me Italinë. Tani Meloni ka gjetur një zgjidhje tjetër: Shqipërinë, e cila ndodhet në anën tjetër të Adriatikut.

Qeveria italiane dëshiron të ndërtojë dy qendra pritjeje për emigrantët atje dhe t'i menaxhojë ato nën administrimin e saj. Meloni dhe kryeministri shqiptar Edi Rama nënshkruan një deklaratë synimi në Romë. Ata hodhën bazat për këtë në një takim privat në muajin gusht gjatë pushimeve, kur mesa duket diskutuan për projektin dhe që atëherë e kanë funksionalizuar në fshehtësi. Në atë kohë, ishte i njohur fakti se në gusht, gjatë pushimeve të saj shumë të shkurtra në një shtëpi pushimi të mbyllur rreptësisht në Pulia, ajo bëri një udhëtim me varkë me familjen e saj në Shqipëri, ku Rama e ftoi në vilën e tij verore. Megjithatë, qëllimi i udhëtimit nuk ishte plotësisht i qartë, por duket se është tani.

Planet e bëra në Shqipëri dhe përgatitja e mëpasshme, jo vetëm që mbetën të fshehura nga publiku, por duket se dy partnerët e koalicionit të Melonit nuk ishin plotësisht të informuar, por të paktën u shprehën mjaft të rezervuar. Opozita e fortë vjen nga radhët e opozitës, e cila flet për “Guantanamon italiane” dhe shpall opozitë të fortë në parlament. Rezistenca po rritet edhe në Shqipëri dhe në Parlamentin Europian socialistët po kthehen kundër kolegut të tyre partiak Rama.

Të gjitha rregullat ndërkombëtare do të respektohen, siguron Meloni. Në këto dy kampe, aplikimet për pranim duhet të shqyrtohen brenda 28 ditëve nëse është e mundur dhe duhet të lejohet kthimi i shpejtë në vendet e origjinës. Sipas planeve, qendrat do të fillojnë punën në pranverën e vitit 2024 dhe do të ofrojnë hapësirë ​​për një total prej gati 40,000 refugjatësh në vit. Italia do të mbulojë të gjitha kostot e funksionimit për kohëzgjatjen e projektit, i cili fillimisht ishte planifikuar të zgjaste pesë vjet, dhe gjithashtu do të paguajë 16.5 milionë euro shtesë në vit. Por këtu mbarojnë siguritë.

Në vendet e tjera evropiane dhe në komitetet e BE-së në Bruksel, megjithatë, nisma është parë pozitivisht deri tani, pasi duket se është një zgjidhje e mundshme për problemin e migracionit. Megjithatë, procesi tani rezulton të jetë i ndërlikuar. Kjo është veçanërisht e vërtetë për Gjermaninë, e cila ka një nevojë të vazhdueshme për fuqi punëtore, por jo një fluks të pafund emigrantësh që do të vareshin nga ndihma shtetërore.

Gjermania ka shumë vite që po përpiqet ta zgjidhë këtë “sheshin e rrethit”. Berlini ka gjetur te emigrantët një zgjidhje për tregun e tij të trazuar dhe gjithmonë të uritur të punës. Lind pyetja, si të "dozohet" fluksi i tyre? Një nga planet e kahershme ishte që shtetet kufitare të Bashkimit Evropian, në atë kuptim edhe Ballkani Perëndimor, do të ishin në një farë mënyre një dhomë e madhe pritjeje ku migrantët do të prisnin që tregu gjerman i punës të kishte nevojë për 100,000, 200,000 ose ndoshta një milion njerëz.

Kryeministri shqiptar Edi Rama fillimisht e hodhi poshtë me inat një propozim të tillë. Vendi i tij, tha ai, nuk do të pranojë kurrë kampet e refugjatëve për Bashkimin Evropian që të krijohen në territorin e tij. Shqipëria nuk është një vend ku mund të hedhësh njerëz të dëshpëruar si mbetje toksike që askush nuk i do, tha Rama. Dhe më shumë: dëshira për ta bërë Shqipërinë një urë lidhëse për refugjatët europianë është një zgjidhje e rrezikshme. Edhe në këmbim të anëtarësimit në BE, vendi i tij nuk do të lejojë ngritjen e qendrave të refugjatëve, tha kryeministri shqiptar. Ajo që nuk ishte e mundur në 2018 është bërë e mundur sot, ndonëse vetë Rama u përpoq të ishte konsistent dhe konsekuent me deklaratat e tij të mëparshme. Ai theksoi se kjo marrëveshje është ekskluzivisht me Italinë dhe nuk do të zbatohet me asnjë vend tjetër të BE-së.

Shqipëria, meqë ra fjala, është një vend që me vetëmohim u vjen në ndihmë aleatëve të saj më të afërt perëndimorë, duke e ditur se në këtë mënyrë ata janë të detyruar të përgjigjen, pasi vetë Shqipëria nuk është vendi më tërheqës në botë, në mënyrë që ata të kenë për të qëndruar pranë saj. Kështu, Shqipëria mori një të burgosur nga Guantanamo dhe militantë egjiptianë të dërguar nga SHBA. Kulmi i një marrëdhënieje kaq delikate të Shqipërisë me aleatët e saj ishte pranimi i rreth 3.500 anëtarëve të MAK-së iraniane, organizatës Muxhahedin e Kalk, e cila po lufton aktivisht kundër qeverisë aktuale iraniane në Teheran. Shqipëria ndërtoi kështu një reputacion si një "shtëpi e sigurt".

Këtë herë Rama i zgjati dorën vendit që tradicionalisht luajti një rol të madh, ndonjëherë vendimtar në historinë e Shqipërisë. Mund të thuhet se Italia është një nga patronët historikë të Shqipërisë, vendi i parë që bashkoi Shqipërinë dhe Kosovën gjatë Luftës së Dytë Botërore me pushtimin e saj, i cili la gjurmë të pashlyeshme në ndërgjegjen kombëtare të shqiptarëve. Prandaj, kjo marrëveshje ka implikime të drejtpërdrejta për pozicionin aktual të Shqipërisë duke e mbështetur dhe fuqizuar në mënyrë të pashmangshme. Si drejt Bashkimit Evropian, ashtu edhe drejt lëvizjes së përgjithshme në Ballkan, e cila shënohet me strategjinë e ngritjes dhe zgjerimit të shtetësisë së Kosovës dhe Metohisë, veçanërisht në Bashkimin Evropian.

Në fillim të viteve 1990, shumë shqiptarë ikën përtej detit në Itali për t'i shpëtuar trazirave dhe destabilitetit pas rënies së sundimit komunist. Në vitet që pasuan, Italia vazhdoi ta ndihmonte Shqipërinë ekonomikisht dhe financiarisht. Kryeministri Edi Rama e përmblodhi me një fjali marrëdhënien e veçantë të Shqipërisë me Italinë: “Italia thërret, Shqipëria përgjigjet”, tha Rama pas konferencës për shtyp me Melonievën.

Është “një pikë kthese historike jo vetëm për Italinë, por edhe për të gjithë Bashkimin Europian”, tha Giorgio Meloni. Për herë të parë, një vend i tretë ka pranuar të ndihmojë një vend të BE-së në procesin e tij të azilit. Megjithatë, nuk është një vend i largët afrikan, por një vend kandidat për anëtarësim në BE që është në marrëdhënie miqësore me Italinë. Se çfarë do të thotë saktësisht ky pakt i supozuar historik dhe nëse është në përputhje me ligjin evropian, mbetet ende për t'u debatuar.

Komisionerja e BE-së për migracionin, Ylva Johansson, ka thënë në të kaluarën se ajo e konsideron modelin e Ruandës të kërkuar nga Mbretëria e Bashkuar dhe Danimarka si "plotësisht jorealist" dhe një "krim kundër të drejtave të njeriut". Ajo e ka bërë të qartë se beson se është shkelje e ligjit të BE-së dhe Konventës së Gjenevës për Refugjatët dërgimi i refugjatëve që kanë mbërritur në Evropë në Afrikë për t'u përpunuar atje. Tani është e rëndësishme të sqarohet se çfarë do të thotë një marrëveshje me një kandidat për anëtarësim në BE si Shqipëria, veçanërisht nëse procedurat mbeten në duart e një shteti të BE-së. Pyetja e madhe që askush nuk ka mundur t'i përgjigjet ende: a dëshiron vërtet Italia t'u japë ligj të plotë evropian për azil personave të kontrabanduar në Shqipëri, edhe pse, në mënyrë rigoroze, ata u kapën jashtë BE-së?

Sido që të jetë, Rama tani ka një mbështetës të madh në Meloni kur bëhet fjalë për anëtarësimin në BE. “Shqipëria e dëshmon pjekurinë e saj të plotë evropiane jo vetëm me fjalë por edhe me vepra”, tha Meloni. Shqipëria është shumë përpara ritmit të zakonshëm të burokracisë së BE-së.

Qeveria gjermane nuk ka komentuar ende marrëveshjen Meloni-Rama. Por Gjermania gjithashtu dëshiron të shqyrtojë mundësinë e aplikimeve për azil që bëhen jashtë BE-së, tha qeveria gjermane. Megjithatë, siç shtuan ata, “është e vështirë të gjesh vende që janë të gatshme të krijojnë qendra pritjeje”.

Kancelari gjerman Olaf Scholz tha së fundmi se deri në vitin 2030, 14 milionë punonjës nga brezi i “baby boom” do të dalin në pension në Gjermani. Dhe kush do t'i zëvendësojë ata dhe si? Me këtë Edi Rama ndihmon jo vetëm Italinë, e cila është pika hyrëse e emigrantëve afrikanë, por edhe Gjermaninë, e cila është destinacioni i zakonshëm i tyre përfundimtar. Duke qenë se të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor janë në faza të ndryshme të procesit të anëtarësimit në Bashkimin Evropian, lëvizja e Ramës sigurisht që do t'i japë Shqipërisë disa avantazhe. Precedenti i Ramës mund të fitojë lehtësisht një rezonancë më të gjerë evropiane nëse frymëzon vendet evropiane që të vazhdojnë në këtë drejtim dhe të kërkojnë favore të ngjashme nga vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor.