Staniq: Tregu unik i punës i Ballkanit të Hapur funksionon nga sot - për zhvillim të mëtejshëm dhe investime të reja

Tregu i vetëm i punës në kuadër të Ballkanit të Hapur zyrtarisht fillon të funksionojë sot, tha Bojan Staniq, ndihmësdrejtor i Sektorit për Analiza Strategjike, Shërbime dhe Ndërkombëtarizim të OES-së, dhe theksoi se ky është një nga rezultatet më domethënëse të asaj nisme, e cila do t'i japë Serbisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut mundësinë për t'iu përgjigjur problemit të mungesës së fuqisë punëtore dhe për t'i bërë ato më tërheqëse për investitorët e huaj, si dhe për të kontribuar në zhvillimin e balancuar rajonal të këtyre tre vendeve.

Staniq kujton se tregu i vetëm i punës funksionoi falë marrëveshjes së nënshkruar më herët nga zyrtarë nga Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria.

“Sot tregu i vetëm i punës për vendet anëtare të nismës “Balkani I Hapur” sapo ka filluar të funksionojë, pra është një nga rezultatet më domethënëse të prekshme të kësaj nisme në kohët e fundit. Sigurisht që duhet të kontribuojë nga pozicioni i zhvendosjes së fuqisë punëtore në dispozicion në këto tre vende, ta bëjë hapësirën më tërheqëse për investitorët që vijnë nga jashtë dhe ajo që është e treta, dhe është veçanërisht e rëndësishme të kontribuojmë në një zhvillim më të balancuar rajonal të këtyre tre vendeve”, tha Staniq për Kosovo online.

Ai sqaron se nëse, për shembull, pjesa jugore e Serbisë shihet si pjesë e tregut të vetëm të punës brenda Ballkanit të Hapur, gjë që është e mundur që sot, atëherë mund të supozohet se një pjesë e banorëve atje do të shkojnë në Maqedoninë e Veriut në baza ditore për të punuar dhe anasjelltas, njerëzit nga Maqedonia e Veriut do të vijnë në jug të Serbisë në kërkim të ofertave për biznes.

​ Ai vëren se, falë tregut unik të punës dhe distancës së vogël gjeografike të nënshkruesve të Ballkanit të Hapur, tashmë është e mundur që dikush të jetë i pranishëm për katër ose pesë ditë në vendin ku punon dhe të kalojë pjesën tjetër të koha në shtëpi.

"Tani është e realizueshme pa përpjekje të mëdha fizike, duke pasur parasysh se këto janë distanca relativisht të shkurtra. Nga Shkupi deri në Nish ka rreth 120 kilometra," tha Staniq.

Ai gjithashtu tregon se tregu i përbashkët i punës do të tërheqë investitorë kapitalë të cilët nuk do t'i shohin të tre vendet individualisht, por si një potencial tregu unik.

“Investitorët që e shikojnë zonën e këtyre tre vendeve si një treg të vetëm pune, nuk shikojnë më 6.5 milionë banorë apo konsumatorë në Serbi, apo dy milionë në Maqedoninë e Veriut apo 2.8 milionë në Shqipëri, tashmë do të shikojnë rreth 11 milionë konsumatorë që sigurisht kanë fuqi blerëse më të madhe për kompani të caktuara që nuk kanë pasur interes të investojnë këtu deri më tani”, tha eksperti.

Pritet, siç thekson ai, që sektorë të caktuar të realizojnë përfitime që në fillim të këtij projekti. Kur bëhet fjalë për Serbinë, thekson ai, përfitimi më i madh nga tregu i vetëm i punës do të jetë sektori i ndërtimit, pasi vendi po përgatitet të mbajë ekspozitën botërore Expo 2027.

“Ajo që është e rëndësishme kur flasim për Serbinë është se para së gjithash nënkuptojmë ndërtimin. Duke pasur parasysh përqendrimin e industrisë së ndërtimit në ndërtimin e Expo 2027, ne kemi në dispozicion rreth dy deri në tre vjet për t'i sjellë të gjitha në qëllimin e synuar. Prandaj, kur ke detyrimin të respektosh standardet e vendosura nga ekspozita botërore në një periudhë kaq të shkurtër kohore, absolutisht duhet të përshtatesh dhe të gjesh kompani shtesë, prodhues shtesë të materialeve të ndërtimit dhe punëtorë shtesë”, tha Staniq.

Ai thekson se kur vendi ka mungesë të punëtorëve, dhe nevoja për fuqi punëtore po rritet, duhet të rrisë çmimin e punës, i cili, siç thekson ai, mund të bëhet tërheqës për njerëzit që vijnë nga Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria.

Kjo, shton ai, u jep atyre mundësinë që në periudhën e ardhshme afatmesme të gjejnë një punë që paguhet mirë në krahasim me mesataren evropiane.

Kur bëhet fjalë për Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, taniq vlerëson se tregu unik i punës do të sjellë përfitime për sektorin e hotelerisë.

"Shumë njerëz nga Serbia dhe Maqedonia e Veriut shkojnë përkohësisht për të punuar në bregdetin kroat. Për shkak të kërkesës më të madhe në bregdetin shqiptar ose diku në rajonin e liqenit të Ohrit, ekziston mundësia që pagat të rriten, atëherë sigurisht që njerëzit tanë do të vendosin ende të zëvendësojnë bregdetin kroat me destinacione turistike në këto dy vende të tjera që janë shtylla kurrizore e iniciativës këtë vit”, theksoi Staniq.

Staniq shpjegon se shpejtësia e marrjes së lejeve varet kryesisht nga vetë qytetarët e tre vendeve dhe hapja e tyre ndaj mundësive të reja.

“Sigurisht që pritet që interesi gradualisht të rritet, sigurisht që varet edhe nga administratat shtetërore se sa me efektivitet dhe efikasitet do ta menaxhojnë administrimin e gjithë atyre kërkesave, dhe duhet të ketë edhe mundësi që janë të paguara mirë dhe premtuese”, theksoi ai.

Aty konstaton se është e rëndësishme që vendet e Bakanit të Hapur të tërheqin fuqi punëtore cilësore dhe të reduktojnë varësinë nga importi i punëtorëve.

“Ajo që është e rëndësishme është se tregu i vetëm i punës është një hap që duhet të kontribuojë për të na bërë më pak të varur nga importet e punës”, përfundoi Staniq.

Marrëveshja për kushtet për akses të lirë në tregun e punës në Ballkanin Perëndimor i mundëson çdo qytetari të tre vendeve të Ballkanit të Hapur që të ketë të njëjtin akses në tregun e punës në cilindo nga vendet si qytetar vendas.

Shtetasit, personat që kanë shtetësinë e njërit prej shteteve nënshkruese, kanë të drejtë të lëvizin, të qëndrojnë dhe të punojnë lirisht në territorin e vendeve nënshkruese, d.m.th. brenda të gjitha vendeve të BH.

“Qasja e lirë në tregun e punës synon të parandalojë ikjen e mëtejshme të trurit nga rajoni duke ofruar mundësi punësimi brenda rajonit, por edhe t'i përgjigjet kërkesave në rritje për personel cilësor nga kompanitë vendase dhe ndërkombëtare që operojnë në rajon.

Punëtorët kanë mundësinë të gjejnë punë më të paguara dhe të përmirësojnë situatën e tyre të jetesës kur lëvizja e tyre është më pak e kontrolluar”, thonë nga OES.

Në përputhje me protokollet e nënshkruara në Shkup më 21 janar 2024, procedura për akses të lirë në tregun e punës nënkupton që një qytetar i njërit prej anëtarëve të Iniciativës për Ballkanin e Hapur, i cili dëshiron të punësohet në një nga anëtarët e Nismës ose ka gjetur tashmë një punëdhënës, duhet të ketë numrin e identifikimit të Ballkanit të Hapur, i cili merret nga autoritetet vendore nëpërmjet platformës të Administratës elektronike.

​I interesuari duhet të plotësojë formularin në platformën eAdministration dhe të bashkëngjisë një dokument biometrik të vlefshëm. Bazuar në të dhënat e dorëzuara, autoritetet kompetente vendore, përmes kësaj platforme ata gjenerojnë një numër unik identifikimi Ballkani i Hapur (IDBH)

Pas kësaj, i interesuari mund të hyjë në portalin e Administratës elektronike të vendit të destinacionit dhe të paraqesë një kërkesë për akses falas në tregun e punës. Vendi i destinacionit i lejon ose i mohon të interesuarit akses të lirë në tregun e punës, bazuar në kontrolle.

“Pas marrjes së miratimit, i interesuari mund të punësohet, në të njëjtat kushte si shtetasi vendas i vendit, deri në dy vjet, dhe pas skadimit të këtij afati mund të zgjatet periudha e qëndrimit, d.m.th. lejet e punës”, thuhet në njoftimin për shtyp.