Kirbi: Realiteti ndonjëherë është i vrazhdë, por marrëveshja për BKS është arritur shumë kohë më parë, duhet të zbatohet

Situata aktuale kujton kërcimin e Kurtit dhe Vuçiqit - njëri thotë se do të bëjë diçka, pastaj tjetri e bën dhe në fund të dy tërhiqen. Askush nuk dëshiron të shihet si ai që u dorëzua i pari, asociacioni i parë me fazën aktuale të dialogut ndërmjet Serbisë dhe Kosovës të Majkl Kirbit - një diplomat në pension dhe ish-ambasador në Beograd, transmeton Zëri i Amerikës.

Përfaqësuesi shumëvjeçar diplomatik amerikan ka analizuar për Zërin e Amerikës, ndër të tjera, performancën e diplomatëve perëndimorë në Prishtinë dhe Beograd në intensifikimin e dialogut ndërmjet Serbisë dhe Kosovës.

Epilogu i këtyre bisedimeve duhet të jetë përfundimisht një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve mes palëve të udhëhequra nga Albin Kurti dhe Alleksandar Vuçiq.

“Mendoj se të dy duan të japin përshtypjen se janë të detyruar pa dëshirë të bien dakord për një plan që nuk është i përsosur. Dhe kështu duhet të jetë, sepse nëse do të ishte perfekt për njërën palë, tjetra do të ishte jashtëzakonisht e pakënaqur. Kështu që është më mirë që të dyja palët të jenë mesatarisht të pakënaqur”, beson Kirbi.

Mekarti: Sinjali i dërguar Kurtit për të dalë nga këndi i tij

“Bëhet fjalë për një sinjal që i dërgohet Kurtit se ai duhet të dalë nga këndi i tij dhe të angazhohet për diçka që lidhet ose përmban propozimin ende të panjohur të Bashkimit Evropian. Besoj se mund të jetë diçka që ka të bëjë me Bashkësinë e Komunave Serbe – një temë të cilën Vuçiq me gjasë e ka ngritur si domosdoshmëri për të qenë gati për kompromis për anëtarësimin e Kosovës në organizatat ndërkombëtare”, vlerëson për Zëri i Amerikës Poll Mekarti, ekspert i Institutit Republikan Ndërkombëtar amerikan joqeveritar.

Duke shpjeguar gatishmërinë e tij për të pranuar planin e Unionit, versioni zyrtar i të cilit ende nuk është bërë i ditur, presidenti Vuçiq foli për presionet ndaj të cilave Serbia mund të ekspozohet në rast të një përgjigjeje negative.

Ai më së shumti aludoi për ekonominë, por edhe për bllokimin e mundshëm të procesit të anëtarësimit për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

“Duket se Vuçiq është kthyer në një kënd, ku duhet të zgjedhë anën ku dëshiron të jetë: nëse do të jetë pala evropiane apo pala agresore ruse. Është sikur të ishte informuar se nëse nuk fillon të bëjë lëvizjet e duhura në lidhje me Kosovën – se e ardhmja e Serbisë do të jetë pa Bashkimin Evropian”, siguron Majkl Kirbi.

Sipas të dhënave zyrtare, Serbia gjatë 23 viteve të fundit ka marrë më shumë se 3.7 miliardë euro nga Bashkimi Evropian. BE-ja ofron mbështetje financiare dhe profesionale për forcimin dhe reformimin e sundimit të ligjit, administratës publike dhe mbrojtjes së mjedisit.

Çdo vit, si një vend në procesin e negociatave, Serbia është në gjendje të marrë më shumë se 200 milionë euro nga fondet e para-anëtarësimit të Bashkimit - për ndërtimin ose rinovimin e infrastrukturës ose qëllime të tjera.

“Duke marrë parasysh atë që ai tha në fjalimin e tij – kam përshtypjen se Alleksandar Vuçiq po i përgatiste votuesit e tij dhe qytetarët e Serbisë për një lloj ndryshimi ose të paktën për lëshime të mundshme në lidhje me dialogun ndërmjet Serbisë dhe Kosovës – për të cilin ai nuk ishte gati. Përshtypja është se është ushtruar presion më i madh se sa ka qenë më parë – dhe se ka pasur ndikim”, thotë Mekarti.

Dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, një proces i ndryshimit të performancës, u ngadalësua veçanërisht gjatë vitit 2022 - një periudhë kjo e shënuar nga sulmi dhe agresioni ushtarak i Rusisë kundër fqinjit të saj të afërt, Ukrainës.

Kjo lëvizje, si dhe ndikimi i fortë që ruan Rusia në Ballkan - veçanërisht në Serbi, bazuar në një masë të madhe në çështjen e Kosovës, padyshim se i përshpejtoi emisarët perëndimorë në përpjekjet e tyre për t'i dhënë fund sa më shpejt mosmarrëveshjes ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

“Nuk mund të thuhet me 100% siguri nëse Serbia dëshiron të heqë qafe ndikimin rus. Qeveria atje përbëhet nga mbështetës të shumtë të Rusisë - le të marrim për shembull zotin Vulin. Kjo nuk është e vërtetë për zotin Vuçiq - ai duket se dëshiron të ndjekë një vijë të drejtë që duket se është më afër Rusisë. Gjithashtu, mendoj se rusët nuk do të hiqnin dorë nga Serbia kaq lehtë. Ata kanë shumë interesa që Serbia të jetë në dispozicion të tyre”, thotë Majkl Kirbi.

BKS si realitet

Për këtë, përveç Serbisë, insistojnë edhe Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara – siç ka folur së fundmi në një intervistë për Zërin e Amerikës, i dërguari i administratës amerikane për Ballkanin, Gabriel Eskobar.

“Bashkësia e komunave me shumicë serbe do të jetë themeluar – me apo pa Kurtin”, ka qenë i vendosur zyrtari amerikan.

“Realiteti ndonjëherë është i vrazhdë, por marrëveshja për Bashkësinë është arritur shumë kohë më parë. Tani jemi në vitin 2023 dhe kjo marrëveshje duhet të zbatohet në një moment. Bashkësia përbëhet nga gjëra të mira. Jam optimist se zbatimi mund të ndodhë me një marrëveshje me Kurtin apo ndonjë qeveri tjetër në Prishtinë”, thotë Majkl Kirbi.

Me mospajtim të pjesshëm me Kushtetutën e Kosovës, një pjesë e publikut ndërkombëtar dhe vendor ka frikë se krijimi i një shoqate të tillë mund të iniciojë probleme të ngjashme me ato me të cilat ballafaqohet Bosnja e Hercegovina fqinje.

Një nga entitetet atje - Republika Srpska - shpesh etiketohet si frena e reformave dhe shkaku i paqëndrueshmërisë në vend, të cilit vetëm së fundmi iu dha statusi i një kandidati për anëtarësim në Bashkimin Evropian.

“Për formimin e një bashkësisë të tillë është e nevojshme të merret pëlqimi i qartë dhe pa ekuivoke të autoriteteve të Kosovës. Kryeministri Kurti dhe liderë të tjerë politikë duhet të përfshihen në të. Nuk mendoj se është e mundur të bëhet një gjë e tillë pa një lloj marrëveshjeje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, por nuk besoj se mund të jetë gjëja e parë që do të nënshkruajnë të dyja palët. Ndoshta do të më mohojnë, por nuk besoj se palët janë në gjendje të bëjnë një hap të tillë”, përfundon Pol Mekarti për Zërin e Amerikës.

Kosova dhe Serbia po negociojnë për normalizimin e marrëdhënieve dhe një marrëveshje gjithëpërfshirëse nën kujdesin e Bashkimit Evropian – me ndihmën e Shteteve të Bashkuara.

Për momentin nuk dihet se kur do të zhvillohet raundi i ri i dialogut.