El-Anani: Nëse fitoj do të jem zëri i Serbisë në UNESCO, shenjtëroret e Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë janë pasuri botëror

Kandidati për drejtor të përgjithshëm të Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO), Khaled El-Anani, ka deklaruar se do të jetë zëri i Serbisë në UNESCO nëse zgjidhet në këtë pozitë, dhe ka shtuar se është i vetëdijshëm për shqetësimin e thellë të popullit serb për shenjtëroret mesjetare në Kosovë që ndodhen në Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, e të cilat për këtë organizatë paraqesin pasuri të njerëzimit, raporton “24sedam”.

“I më pyesni nëse, nëse bëhem drejtor i përgjithshëm, do të jem edhe zëri i Serbisë në UNESCO. Përgjigjja ime është po – pa hezitim, sepse dua të jem zëri i çdo shteti anëtar duke siguruar që UNESCO të mbetet hapësirë ku çdo zë është i rëndësishëm, pa marrë parasysh madhësinë apo fuqinë ekonomike të vendit. Serbia është e rëndësishme me kulturën, historinë dhe rolin e saj në Ballkan – por edhe me angazhimin e gjatë në UNESCO”, tha El-Anani në një intervistë për Tanjug.

El-Anani, kandidatura e të cilit mbështetet zyrtarisht nga Egjipti, Bashkimi Afrikan, Liga e Vendeve Arabe, si dhe nga Serbia, Franca, Gjermania, Austria, Spanja, Brazili, Turqia dhe Sllovakia, u përgjigj kështu në pyetjen nëse mund të pritet që të jetë zëri i Serbisë, veçanërisht kur bëhet fjalë për Kosovën dhe faktin që katër shenjtërore serbe në Kosovë janë prej gati dy dekadash në listën e rrezikut të UNESCO-s.

“Jam plotësisht i vetëdijshëm për shqetësimin e thellë rreth katër shenjtëroreve serbe në Kosovë – Patriarkana e Pejës, manastiri i Deçanit, Graçanica dhe Kisha e Shën Premtes në Prizren (Kisha e Levishës). Këto vende janë në Listën e Trashëgimisë Botërore në Rrezik që nga viti 2004. Ato janë më shumë se vende kulti. Për popullin e Serbisë ato janë simbole të identitetit, shtylla të kujtesës kolektive, ndërsa për UNESCO-n janë pasuri e njerëzimit,” tha El-Anani.

UNESCO nuk është arena politike

Kur u pyet për përpjekjet e Prishtinës për t'u bërë anëtare e UNESCO-s, ai thekson se si kandidat ai mbështet një qasje neutrale të rrënjosur në mandatin e Organizatës dhe respektimin e plotë të të gjitha rregullave, El-Anani thotë:

"Për çështje të tilla, përgjegjësia ime kërkon që unë të mos shpreh pikëpamje politike, por të kujtoj kuadrin ligjor dhe shumëpalësh brenda të cilit vepron UNESCO", tha El-Anani dhe kujtoi se vetëm shtetet anëtare të OKB-së mund të jenë anëtare.

Por, shtoi ai, Neni 2 i Kushtetutës së UNESCO-s parashikon një procedurë të veçantë për vendet që nuk janë anëtare të OKB-së dhe se kjo vendoset me votim.

Është e nevojshme të merret një shumicë prej dy të tretash në Konferencën e Përgjithshme për pranim në organizatë, kujtoi ai.

"Drejtori i përgjithshëm nuk propozon ose refuzon kandidaturat, është detyrë e tij ose e saj të sigurojë një proces transparent dhe të paanshëm. UNESCO nuk është një arenë politike dhe nuk thirret për të vendosur mbi shkallët e pushtetit, dhe kjo është arsyeja pse unë i përmbahem bindjes sime të fortë se UNESCO duhet t'i qëndrojë besnike mandatit të saj, të jetë e rreptë në procedurat e saj dhe plotësisht e përkushtuar ndaj bashkëpunimit”, tha ai.

I pyetur se sa është i njohur me trashëgiminë serbe në Listën e UNESCO-s dhe çfarë e ka impresionuar më shumë, Khaled El-Anani thekson se është njohur përmes historisë, kërkimeve dhe shkëmbimit të dijes me zyrtarë dhe ekspertë serbë.

“Kjo trashëgimi na tregon shumë për Serbinë – për thellësinë e saj historike, për shumëllojshmërinë kulturore dhe për përzierjen e ndikimeve bizantine, osmane dhe evropiane, duke afirmuar njëkohësisht identitetin e vet. Qoftë manastiri i Studenicës, afresket në Sopoçanë, pallati romak në Gamzigrad apo varret mesjetare (stećci) të shpërndara në rajon – secili prej këtyre vendeve bart një pjesë të shpirtit serb, të formuar nga spiritualiteti, kujtesa dhe qëndresa. Nuk janë vetëm arritje arkitekturore, por trashëgimi të gjalla”, theksoi El-Anani, ish-ministër i turizmit dhe antikave të Egjiptit, profesor universitar dhe udhërrëfyes turistik – përvoja që, siç thotë, e kanë formësuar dhe e kanë udhëhequr drejt pozitës së drejtorit të përgjithshëm të UNESCO-s.

“Për mua, një lokalitet i trashëgimisë botërore nuk është vetëm një monument, por një vendtakim i historisë, identitetit dhe dialogut. Dhe pikërisht këtë dua që UNESCO të përfaqësojë: një organizatë që mbron trashëgiminë jo për ta ruajtur në kohë, por për ta bërë të flasë në të tashmen dhe për ta përcjellë te gjeneratat e ardhshme,” deklaroi El-Anani.

Në intervistë ai shton edhe një mesazh të qartë – UNESCO nuk është një arenë politike, sepse Kombet e Bashkuara kanë trupa të tjera, si Këshilli i Sigurimit, për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve gjeopolitike.

“UNESCO është një organizatë teknike që vepron sipas mandateve të qarta, me procedura transparente dhe me një mision universal – të promovojë paqen përmes arsimit, kulturës, shkencës dhe informacionit,” theksoi El-Anani, kundërshtarët e të cilit janë Gabriela Ramos nga Meksika dhe Eduard Matoko nga Kongo.

Ai shtoi se pikërisht për këtë arsye mekanizmat e vlerësimit dhe mbrojtjes, qofshin ato trashëgimi botërore, trashëgimi jomateriale apo gjeoparqe globale, duhet të mbeten të bazuara në mënyrë strikte në kritere teknike dhe shkencore.

"Paanshmëria është një nga shtyllat themelore të legjitimitetit të UNESCO-s", tha El Anani, i cili shtoi se nëse i besohet roli i drejtorit të përgjithshëm, ai do të punojë për të siguruar që misioni të kryhet me rigorozitet, neutralitet dhe respekt.

Expo 2027 - fryma e vërtetë e UNESCO-s

Pyetjes nëse Expo 2027 mund të jetë interesante për UNESCO-n, duke pasur parasysh temën "Lojëra për njerëzimin - sport dhe muzikë për të gjithë" dhe faktin se Ekspozita në Beograd do të jetë një mundësi për vendet pjesëmarrëse për të prezantuar trashëgiminë e tyre kulturore jomateriale, ai përgjigjet pozitivisht.

"Expo 2027 mbart një vizion thellësisht të përafruar me vlerat e UNESCO-s", tha ai dhe shtoi se tema "Loja për njerëzimin: Sporti dhe muzika për të gjithë" nxjerr në pah dy gjuhë universale që tejkalojnë kufijtë politikë, kulturorë dhe gjuhësorë.

"Si sporti ashtu edhe muzika janë mjete të fuqishme për paqen, përfshirjen dhe njohjen reciproke. Ato i bashkojnë njerëzit jo përmes ideologjisë, por përmes përvojës dhe emocioneve të përbashkëta", tha El Anani, duke theksuar se ishte shumë i kënaqur të dëgjonte se pothuajse 120 vende tashmë e kanë konfirmuar pjesëmarrjen e tyre.

"Kjo, për mua, është fryma e vërtetë e UNESCO-s: mbledhja e kombeve rreth vlerave të përbashkëta, në hapësirën e dialogut dhe shprehjes krijuese. Një mobilizim kaq i gjerë ndërkombëtar, rreth një teme që bashkon kaq shumë, meriton të njihet dhe inkurajohet. Fakti është se Ekspozita do të prezantojë thesaret e rajonit të Evropës Juglindore në infrastrukturë, shkencë apo teknologji", tha ai dhe shtoi se si kandidat, nuk flet në emër të Organizatës.

Kontinenti Afrikan i nënpërfaqësuar

El Anani deklaroi se një pjesë e programit të tij zgjedhor mbështetet në nevojën për të siguruar kapacitetet e nevojshme për regjistrimin e lokaliteteve, si dhe për mbrojtjen e tyre.

Ai kujtoi se kontinenti Afrikan, të cilin ai e përfaqëson me krenari, nuk është i përfaqësuar mjaftueshëm në listën e trashëgimisë botërore, se Egjipti ka vetëm shtatë.

"Italia ka më shumë - 60 vende, Kina 59," kujtoi ai.

El-Anani, i cili u takua me Kryeministrin Gjuro Macut dhe Ministrin Marko Gjuriq në Beograd, thotë se për të kjo vizitë ka një rëndësi të veçantë, sepse siç theksoi ai, Serbia pasqyron shumë vlera që janë në zemër të UNESCO-s - një respekt të thellë për trashëgiminë kulturore, një angazhim të fortë ndaj arsimit dhe një frymë largpamëse.

“Serbia është gjithashtu një vend për të cilin bashkëpunimi shumëpalësh luan një rol jetësor”, shtoi El Anani, i cili deklaroi në një intervistë me Tanjug se djali i tij është i magjepsur nga Serbia dhe zemra e madhe e popullit serb, të cilën e takoi kur u stërvit si lojtar vaterpoli për një klub francez për disa javë te VK “Partizan”.

El Anani deklaron se është i vetmi kandidat që nuk ka qenë kurrë pjesë e Sekretariatit të UNESCO-s, megjithëse ia ka kushtuar karrierën e tij të gjitha fushave të Organizatës, të cilat i konsideron si pikat e tij të forta kryesore, sepse sjell perspektiva të reja.

"Dua që UNESCO të jetë një urë lidhëse midis qeverive dhe sektorit civil, midis selisë së organizatës dhe fushës, ambicieve dhe veprimit", tha ai.

Kandidati për Drejtor të Përgjithshëm të UNESCO-s thotë se i përmbahet thellësisht sloganit të fushatës së tij personale "UNESCO për njerëzit", i cili nuk është një frazë marketingu, por një vizion dhe se që nga nominimi i kandidaturës së tij në prill 2023, ai ka qenë në kontakt me më shumë se 200 delegacione në më shumë se 60 vende.

"Të qenit në terren - takimi me mësues, artistë, studiues dhe komunitete - nuk është një aktivitet anësor, por thelbi i angazhimit tim", tha El-Anani, i cili, nëse zgjidhet zyrtarisht si Drejtor i Përgjithshëm i UNESCO-s në tetor ose nëntor, do të ishte drejtori i parë në krye të asaj organizate të OKB-së nga rajoni arab.